Basamortukoak
AMAN IMAN (ura bizitza da), Tuareg-en esaera zaharra
BasamortukoakKel_tamasheq emakumea Hutsarenak diren irribarreak, ezerezarenak, beloen atzean lotsaz edo beldurrez ezkutaturik. Egunsentiak ikusi zaituzte hazten, basamortuko emakumeak, eta hondarrean utzitako zuen urratsek. Bular agortuetatik zintzilik herioren gutizia desiratu hareazko zuen umeak. Zuen hitzak, haizearen xuxurla, harat-honat bazterrak nahastuz dabiltzan kontu zaharrak. Odolezko, eta haragizko emakumeak, ertzik gabeko eremuetan, itzal beltz bihurtutakoak, hasperen goibel. Isiltasunaren erresumako erregina anonimo, ahuntz, ardi, akazia, asto, suge, muske...
Agadez inguruan 80.000 eta 120.000 inguru Afrika mendebaldarrek zeharkatuko du Niger, aurten, NBEaren ustetan. Emigrazioarekin uztarturiko arazo, eta arrisku guztiak gorabehera, munduko txiroenak, gertu daude kosta ahala kosta, Magrebera, edo Mediterraneoko itsas bazterrera iristeko. 2015eko urtarrila eta maiatza bitartean, 5000tik gora migratzaile artatu dituela dio NBEak, euretariko 657 emakumeak, eta 678 adin txikikoak izan direlarik. Giza gaiez arduratzen den NBEko «Ocha» taldearen hitzetan, emigrante asko, tratu txarren biktima iz...
Chahamata margolariaren lana Basamortuak berezkoa duen soiltasunaz blaitu ditu bere altzo idorrean hazi dituen izaki guztiak, akaziak, sugeak, sugandilak, azeri belarri luzeak, gazela ikaratiak, itzal eta oihal diren nomada ibiltariak. Munstroa, mortua, kolorez txiro, ezerezarena den beilegiz baino ez daki janzten, bere marra infinituez jositako soinekoa. Hautsa, eta hondarra, harria, eta hutsa, haizearen erresuma diren paisaia bortitz hauetan hazi, eta bizi da Chahamata, Agadezko Kel_tamasheq, koloreen margolaria. Bere lanek talka egiten dute baina, sor...
Eguzkia du durbantetzat eskorpioiak jantzitzat arantzazko oinetakoak suge zatibitua makulutzat Hautsi dira aurrean suzko mendiak kiribildu atzean lurrezko alfonbrak Egarriak marraztu dio bidea eta izar uxoen dirdai liluragarriak amildegietatik haratago ametsik gabeko murmurioen oinkadak Atzo berunezko armadak erre zion kanpamendua Lehorteak erraztatu dizkio itxiturak Putzuetan du emaztea piltzar grisez jantzia imintzio zorigaiztokoa aurpegian errautsen igurtzia ilekordak aske alargun mamua Haurrak belaunikaturik pozoiaren zingiran gosearen zuloan mi...
Basamortuko djin guztiak, mundu honetakoak ez diren bere buruetako ileei tiraka dabiltza, Tenereko txoko ilunenetan gordeta... lotsaz. Kel_tamasheq herria, berriz ere, enegarren aldiz zatitua, noraezean, elkarren arteko borroka amaigabeen zurrunbiloan harrapaturik... itsu, makal. Bamakok armaz ornitutako, eta Mali estatuaren morroi bilakatu den tuaregez osatutako GATIA milizia azawadarra, autodeterminazioaren aldeko diren CMAko tuareg azawadarren aurka, sutsu borrokan. Anaiak anaiari tu. Arerioaren estrategia hau baina, oso zaharra da, aspaldi...
Ez iezaguzue armarik eskaini, luza iezaguzue eskua miseriaren zulo beltzetik atera gaitezen. Ez ezazue gure giza-bihotz ahuletan amorrazioaren, eta gorrotoaren hazirik erein, urezta itzazue gure eskubideak, askatasuna, eta itxaropena. Ez iezaguzue bidali gerrarako, gerratik, gerraren morroi arma-gizon, soldadu gehiago, eman iezaguzue besarkada bero bat. Ez itzazue zuen arteko gatazka gorriak, anbizio ustelak, apeta asegaitzak gure artean kitatu. Ez ezazue asmatu duzuen zuen gizarte hotz horri darion bakardadea, eta tristura gure artean hedatu... egin ezazue dantzan gurekin, goza deza...
Laranja-lore usain eztiak erakarrita dator CMAko tuareg independentista etxera, Azawadeko oasi bakanen batera, arma astuna bizkarrean. Laranja-lore usain gozoaren arrastoan doa GATIAko tuareg Bamako-zalea etxera, Azawad mortuak ondo gordeta duen palmondo-sail urriren batera, arma neketsua sorbaldan. Laranja-lore usain sarkorraren ondotik bueltatu da Tamanrassetera, etxera, langabeziaren morroi eternal den tuarega, miseriaren zama lotsagarria begietatik zintzilik. Laranja-lore usain erakargarriaren usnan, jarri da kanpamentura begira, lehertutako Libian, noraezean dabilen tuarega, ar...
«Aïr-eko eta Azawadeko lagunak, guk, orain, garai batean erabiltzen genuen gure euskarria daramagunak, gure ezagutza, eta jakituria, garai modernoek lurperatu dezagun nahi dutena. Bakar batzuek gordetzen dugun arrastoetatik, zera esan behar dizuet: Gazteak entzun, durbantea eramateko adina duzuenok eta indigozko gerrikoa daramazuenok eta tabakoa, eta lurrinak imzad-a entzun eta festaz gozatzen duzuenok. Herria utzi eta alde egin genuenean minez, zenbakiekin itsututako frantsesak zeramatzan ibilgailua hartu genuen. Zazpi gauez ibili zen hirien arteko bi...
Badaki Georg Klute-k Azawadeko matxinoek ez dutela Aljerreko akordioa sinatu, euren ustez akordio honek ez dituelako, inondik inora Azawadeko herriaren oinarrizko xede legitimoak kontuan hartzen. Georg Klute, Alemaniako Bayreuth unibertsitateko irakaslea da, etnologoa, eta ikertzailea. Sahara, eta Sahel gaietan aditua, ondokoak ditu aztergai; Afrikako nomadismoa, nomadak eta estatua; Islam-a Afrikan, GKEak, eta estatua; lana industriaurreko gizartean; etnia, estatuaren bortizkeria eta gerraren Antropologia, etnien arteko gatazkak, menperatze politikoaren modu berriak; g...
kel_tamasheq "Hobe da behin bada ere ekitea, mila aldiz entzutea baino.Jende guztia zutik dago, lanean, bizirauten. Zaratak, eta amorrua ez dira entzuten ordea. Ez du merezi. Gu, tuaregak, atzerritarrek arkatzez marraztutako muga lerroen ondotik, gure kultura, historia, eta bizimodua ezabatu dituzten lurraldeetan bizi gara. Gu tuaregak, bizirauteko baino ez gara bizi, jadanik ezagutzen ez ditugun lurralde barregarri horietan. Beraz, armak edo ez, orain gertatzen ari denak izenik ez duen etsipenean murgiltzen gaitu, hondar aleak, akazia arantz...
Tafsit Udaberri
Mortuaren magalean, herri zahar bat, kel-tamasheq. Izan... Nahi, eta ezin. Tuareg. Hankaz gora. Hondar ale. Haize ero... bero, gero, zapi, belo, egunero. Izarren begiradapean, herri zahar bat, kel-tamasheq. Amets... Nahi, eta ezin. Tuareg.
