antropologia
munduko kulturak euskaraz
antropologiaZER DA BERTSOA? Xabier Amurizak bi puntutan honela laburbiltzen du bertsolaritza: Neurriz eta errimaz kantatzea hitza horra hor zer kirol mota den bertsolaritza. Era berean, Joxerra Garzia, Andoni Egaña eta Jon Sarasuaren Bat-bateko bertsolaritza liburuan, kantatuz, errimatuz eta neurtuz burutzen den berbaldi bat bezala definitzen da. Doinua, errima eta neurria bertsoaren alderdi teknikoak baino ez dira, hala ere. "Bertsoari kalitate maila bere arrazoibidearen indarrak edo bere balio poetiko-erretorikoek emango diote". BERTSOLA...
1.Herria Germaniarrak herri gerlariak ziren erromatar inperioaren iparraldeko mugetatik kanpo zeudenak. Erromatarrei gutxi interesatu zitzaien inperioaren ipar mugetatik haratago lurrak; Rhin eta Danubio iparraldea, eskandinabiako hegoaldeko basoak, baltikoko itsasoa eta alemaniako urmaeletako aldeak. Lur horietan germaniar herriak bizi ziren. 1.1.Herri mugimenduak Gutxika- gutxika hegoalderantz abitu ziren klima hobea, lur emankorrak eta elikagaien bila. II. mendetik aurrera normala egin zen tribu germaniarren ezarpena erromatar inperioaren barruan aliantzei esker. IV....
Japoniar inperioa Japonia mendebaldera zabaltzen hasi zenean bere materia primak edukitzeko beharra ugaritu egin zuen. Gaitera nacionalismo japoniarra areagotu egin zen Mikado irudiaren inguruan. Hau chinaren aurkako borroka piztu zuen 1894an, eta errusiaren aurka 1905ean, non Sajalin irlaren kontrola lortu baitzuten. XX. Mendea heltzean, japonia bere economía ireki zuenean baino askos industrializatuagoa zegoen, bere hazkundea mende batean baino gutxiagoan bikoiztuz. Lehenengo munduko gerran japonia Triple Ententeren bandoan borrokatu zuen eta militarki Oceaníako irlak okupatu zituen...
Sarrera Sahara edo Mendebaldeko Sahara, Afrikako lurraldea da eta sahara basamortuaren mendebaldean kokatzen da. Nazio Batuetako deskolonizazio komitearen barne dauden 16 lurralde ez autonomotariko bat da, kolonialismoarekin bukatzeko asmoz. Espainiar deskolonizazioaren prozesua 1976. urterarte iraun zuen eta saharar lurraldea Maroko eta Mauritaniaren eskuetan gelditu zen. Gaur egun, saharako lurraldearen parterik handiena Marokok okupatzen du, nahiz eta Nazio Batuek ez duten marokoar soberania baiezten. Frente Polisario talde armatuak...
SARRERA Tibeta Txinako hego mendebaldean dagoen lurralde autonomoa da, hiriburua Lhasa duena. Hasiera batean Tibetak 2,5 milioi kilometro karratu zituen, 4.000 metrotik gorako altitudearekin. Lur hauek altitude handikoak dira. Munduko lurralderik garaienetarikoa da. Baina 1990ean egindako froga batzuetan, 1.221.600 km2 zituela ageri zen. Beraz lur eremu izugarri handiak kentzen ari dizkiotela argi dago. Bertako hizkuntza Tibetera da eta erlijioa budismoa. Orain Tibeta hiru probintzietan dago zatitua: Amdo, Kham eta U-Tsang. BIZTANLERIA Tibeteko biztanle gehienak e...
Munduan 700 milioi kide baino gehiago daude Hinduismoa praktikatzen dutenak.Ez du giza fundatzailerik beste erlijio batzuk bezala.Hinduismo hitza bera geografikoki atxikirik ageri zaigu, jaio zen eta praktikatzen den lekuan finkatzen baita:India.Erlijio hau antzinakoetako erlijio da.Ez da erraza noizkoa den jakitea.Ezagutzen diren testu sakratu zaharrenak orain dela 4.000-3.500 urte bitartean idatzi ziren. Hinduismoa hiru herrialdeetan soilik praktikatzen da:Indian %75a praktikatatzen du Hinduismoa, Nepalen %85ak eta Afrikako Mauricio uhartean. Nahiz eta Nepalen Hinduismoa bertako kul...
Maia gaur egungo Mexiko eta Ertamerikan Kristobal kolonen etorreraren aurretik zegoen herri bat zen, 3.000 urtetako historia aberatsa zuena. Maia herria ez da inoiz desagertu, uste den bezala.Milioika bizi dira lurralde horretan eta askok maia zaharren familiako hizkuntzak hitz egiten dituzte. HISTORIA Garai aurre klasikoaren aurretik ez zen gertakizun garrantzitsurik gertatu. Kultura maiari eragin zion bakarra eguraldi aldaketa bortitzak izan ziren. Urtetan hainbat animali espezie desagertu egin ziren eta horren ondorioz herritarrek ehiza alde batera utz...
-HISTORIA ETA JATORRIA: Azteken jatorria gauur egun Mexiko lurraldea denaren iparraldekoak izaki, Mexikoko haran aldera emigratu zuen XI, mendearen hasieratik XII.aren azkenera arte. Han beste tribu talde batzuk kokatuak zeuden, adibidez txitximekak, akolhuak, txalkak, tepanekak… . Gutxi gorabehera 1370etik 1430era DIAN aldian, Tenokhtitlan hiria sortu eta hiriaren inguruko lurralde zingiratsuena multzoka bizi ziren aztekak, haran osoa kontrolatu egiten zuten tepanekatar subiranoen zergaduru bilakatu egin ziren. Hala ere, aliantza eta kontra-aliantza politiko eta militare...
HISTORIA: Gizateriaren hasierak “La Caverna de Karain ” gizateriaren lehen aztarnak anatolias lurretan aurkitzen dira. Paleolito garaikoak dira 100.000 k.a.- koak. Gero eta aztarna gehiago egon ziren 8.000. urtean k.a., garai honetan ezarkuntzak aurkitu dira Cayönü-n eta Hacilar-en. Catalhöyük-en historian lehen urbanizazio antolatua aurkitu zuten. Tukoak, herri nomada zirela, Asia erdialdetik hainbat buelta eman ostean Anatolira heldu ziren, garai artan esaten zuten bezala “ Asiako probintzia inperio Erromatarra baino txikiagoa ”. XI. Mendetik erromatarren kontra ...
Historia Oso saila da herri zeltak Europa okzidentalean eta zentralean sartu ziren lehengo talde indeouropear zirela dezberdintzen, baina, seguruena italikoekin eta ilieokin batera Urnas Kanpko Kultura azkarrean eta handiaren zabalkuntza jardun zuten K.a XIII.mendean Europa okzidentalean. Zeltak, Rodanoko eskuieneko margenatik jaitzi ziren eta Languedoc, Katalunia eta Ebroren baxuko harana okupatu zuten. Zelten beste expanzioa Belgikaratnz eta hegoalde britanikorantz izan zen. Julio Cesar...
