Japon
Japoniar inperioa
Japonia mendebaldera
zabaltzen hasi zenean bere materia primak edukitzeko beharra ugaritu egin zuen.
Gaitera nacionalismo japoniarra areagotu egin zen Mikado irudiaren inguruan.
Hau chinaren aurkako borroka piztu zuen 1894an, eta errusiaren aurka 1905ean,
non Sajalin irlaren kontrola lortu baitzuten. XX. Mendea heltzean, japonia bere
economía ireki zuenean baino askos industrializatuagoa zegoen, bere hazkundea
mende batean baino gutxiagoan bikoiztuz.
Lehenengo munduko
gerran japonia Triple Ententeren bandoan borrokatu zuen eta militarki Oceaníako
irlak okupatu zituen, zeintzuk alemaniarenak ziren baina bakea zinatuta geratu
zirenak Irla hauek japonia inperio ozeanikoa bihurtu nahi zituen. Horretarako
Manchuria inbaditu zuten, Manchukuo sortuz, gero China inbaditzera pasatzeko
1937an. Zabalkuntza hau ez zetorren bat Estatu batuetako interesekin,
horregaitik herrialde hauen erlazioa amaitu zen. 1941an japoniarrak Estatu
Batuarren Peral Harborren portua erasotu zuten, horrela bigarren munduko gerra
eratuz, non japoniarrak galtzen atera ziren eta Hiroshima eta Nagasaki hiriak
hondaturik geratu ziren bonba atomikoen eraginez.
Japoniar
inperioaren ondorengoa
1947an konstituzio
liberala ezarri zen, baina Mikado jarraitu zuen japoniar nazionalen símbolo
moduan. Bakea ofizialki 1951an zinatu egin zen, eta urte horretan amaitu egin
zen Estatu Batuetako okupazio militarra. Orduan japonia izugarrizko esfortzua
egin zuen bere ekonomia berrizteko. Horrela lostu zuen japonia tecnologíaren
hornitzaile izugarria, eta planetako potentzia ekonomikoetako bat bihurtu
ziren.
2005 eta 2006
urteetan japonia indarra hartzen zegoen ONUren segurtasun kontseiluan, baina
China – bere kideetako bat- candidatura
honi uko egin zion arrazoi historikoak direla eta. Horretas aparte planteatu
zen japonia bere konstituzioa aldatu behar duela gerrazale ez den batera, ipar
amerikako okupazioa ekarri zuenaren arrazoia izan zena bigarren munduko
gerraren ostean.
Pertsona nagusiak oso
tradizionalak dira eta oso zorrotz daramate familiari eta lanari errespetua
izatearen kodigoa. Hauek dira arrazoi batzuk gaztaroa horrelako iraultza
pizteko. Baina esan beharra dago iraultza hau soilik %5-10 bakarrik dela,
besteek kultura tradizionala errespetatu eta miretsi egiten dutelako.
Herrialde industrializatuetan bakarra da
heriotz zigorra mantentzen duena. Gaitera berriz ere jarri da capital zigorra
eta 2007an 9 gizon urkatu zituzten.[]
Japoniar gehienak oso
toleranteak dira sinismen erlijiosoetan. Askotan ikusten dira japoniar askok
ateoak direla esaten dutena baina espainol askok baino errespetu hadiagoa
diotena erlijioari, edo hainbat erlijio praktikatzen dituztela batera etc.
Adibidez batzutan ikus dezakegu japoniar batek, ez duena inolako erlaziorik
erlijio kristauarekin, katedral espaniar baten aurrean belaunikatzea eta otoitz
egiten hastea. Zergatik egiten duen galdetuz gero, erantzuna bertan zerbait berezia sentitzen duela eta
norbaiten presentzia sentitzen duela izando da. Gehienok turismo bezala ikusten
ditugu horrelako eraikinak, fatxada eta dekorazioa soilik begiratuz, baina
hauek, japoniarrak, gauza sinbolikoak ikusten dituzte, jainkoaren etxea ikusten
dute.
Japoniarren tolerantzia
erlijio desberdinengan izan daiteke sintoismoaren izaera politeista eta jainko
ugari maitatzeagatik.
Bertan egiten diren jaiotza
eta ezkontza gehienak sintoistak izaten dira, eta bestalde hileak budistak.
1992an futoleko liga
profezionala jarri zen, eta baita jarraitzaile asko ekarri zituena atzetik.
Japoniako futbol selekzioa Asiako onenetarikoa da, hirutan irabazi baitu Asiako
futbol kopa
Golfa ere oso
popularra da, automobilismoa eta formula Nipón bezala. 1997an Hondari esker bete
egin zen Twin Ring Motegi, IndyCar lazterketak japoniara eramateko.
Joku Olinpikoetan
japonia izan duen partaidetzerik onena 2004an izan zen, non 37 medaila irabazi
baitzituen. Pekineko joku olinpikoetan oso aktuazio ona izan zuen, 9 urreekin,
zilarrezko 6 eta brontzezko 10 lortuz, horrela klasifikazio orokorrean
zortzigarrena geratuz, txina, estatu batuak, erresuma batua, alemania, Austria
eta korearen ondoren geratuz.
Uhal eta faja tradizionalen artean, obi daukagu, kimonoarekin, hakamarekin eta
yukatarekin erabiltzen direnak. Oinetako tradizionalak, tabi eta jira-tabi
dira. Zori sandaliak moduan erabiliak dira. Geta eskalapoi baten antzera
erabiltzen da. Eta azkenik Warajia monje budistek erabiltzen dituzten sandaliak
dira.
Janzkera modernoan tendentzia batzuk ikus ditzazkegu, adibidez ganguro. Hau
emakumezkoen moda bat da, eta diseinugile baten arropak erabiltzean datza, azala brontzeaturik izatea eta gainerako
gehiegi erabiltzea. Japonian dagoen beste moda bat lolita da. Hau victorearen
moda infantilean oinarriturik dago Rococo elementuekin eta subcultura gótico,
punk etc.ren deribazioak izan disuena. Eskolen uniformeak gazte janzkeran
oinarriturik daude, eta hauek asko ikus ditzazkegu komunikabideetan. Japoniak
hasi den beste era moderno bat cosplay da. Moda hau japoniar komunikabideetan
agertzen den pertsonai famatu batez mozorrotzean datza.
Kimonoaren esanahia “janzteko
gauza” da, eta japoniako janzkera tipikoa da. Oso tunikaa luze batez osaturik
dago eta tolestura partikularrak izaten ditu. Arropa hau bai emakumeak eta bai
gizonezkoak eramaten dute, eta baita umeak egun berezietan. Orain dela 50 urte
kimonoa zegoen janzkera bakarra zen, eta nahiz eta orain ohiturak aldatu eta
mendebaldeko janzkera eraman, zeremonietan eta egun berezietan ezin bestekoa da
kimonoaren erabilera. Kimonoa pieza bakar batek osatzen du eta gorputz
bakoitzari moldatzen da. Ezkerreko partea eskumako partearen gainean jartzen
da, hilketetan izan ezik, non eskumakoa ezkerrekoaren gainean jartzen da.
Ondoren obi deituriko faja zabal bat jartzen da korapilo batekin eutsita.
Estiloa
erabiliko duen pertsonaren sexuaren menpe dago. Emakumezkoentzat eginiko
kimonoak estilizatuagoak izaten dira estatuz sozial, zibil etc.ren arabera.
Hauek artesanalak izaten dira, eta hauen hornikuntza hainbat hilabete iraun
dezake. Kimonoak kalitate oneneko zetaz egingo dira
Hasiera
batean kimonoak ez zeuden zeta naturalaz eginak, baina japonia chinaren
culturaren influentziak jasan zituenean hasi ziren kimonoaren balioa altzatzen.
Tokugawaren aldia karakterizatu egin zen kimonoa bere luxu eta dekorazio
maximota heldu zelako.
Emakumezkoenak: Lehenengo aipatu behar duguna Furisodea da (hauek
ezkongabekoentzat izaten dira, kolore biziekin, manga laburrekin eta gorputz
osokoak). Gero Homongia dago ( oso aberatsa bordatuetan, eta kasu formaletan
eta informaletan erabiltzen da). Iromugia ( oso comuna gazteen artean, egoera
semi-informalean). Mochigia (neurrizkoa, manga laburrak). Mofuku ( beltz
kolorekoa, hiletentzako, fondo zuriarekin). Tomesode ( beltz kolorekoa, emakume
ezkonduentzako egoera formaletan). Eta azkenik Tsukesage ( ez dauka ezkuturik,
eta egoera semi-informaletan erabiltzen da)
Gizonezkoak: Hauen kimonoak bi pieza desberdin osatzen dute, Hakama ( praka zabalekin,
7 tolesturekin zeintzu bertute bakoitzak erakusten dute) eta gero Haoria dago (
kordoi bat duen saku handia)
Udarako kimonoa: Kotoizkoak dira, udan erabiltzen dira eta Yukata
izenarekin ezagutzen da.
Iruzkinak
Utzi iruzkina: