Euskara Erkide Batua
Mintzakide: Euskara ikasteko bloga
Euskara Erkide Batuanon kanta dezagun/baitezagu = kanta dezagun lekuan non eta kanta dezagun/baitezagu = kanta dezagun lekuan berean non ere kanta dezagun/baitezagu = kanta dezagun leku guztietan Beste adibide batzuk: Handik etxera batera heldu ginen, nondik eta basorantz abiatu baikinen Ederra da etxea non bizi baikara Urrun da herrixka hori, nora joaten baitzarete, ezta? Ba ote da hiri bat Europa osoan non ez zaren egon? Non eta nahi izan dezazun, han berean egingo dugu bilera Joan zen Donapalaiora, non baitzen orduan Nafarroako Parlamentua Zoazté esatera nire anaia Apostoluei joan daitezela Galilear...
zeinek kantatu duen/baitu = kantatu duena zeinek eta kantatu duen/baitu = kantatu duena bera zeinek ere kantatu duen/baitu = kantatu duen (pertsona) guztia Beste adibide batzuk: Zuk, zeinek hainbeste gauza dakizun, egin behar zenuke hori Ikasle horiek, zeinek gutxi ikasten baitute, nota txarragoak dituzte besteek baino Goizean liburu bat irakurri dut zein biziki gustatu baitzait Hauxe da aipatu nizuen liburua zeinetatik esaldi batzuk aukeratu baititut Hortik doa Manuren alaba, zein deitzen baita Miren ZEINA(K) [+ atzizkia] [ETA/ERE] ... -eN/BAIT- Aurrekoa bera da, baina artikulu mugat...
zer kantatuko duten/baitute = kantatuko dutena zer eta kantatuko duten/baitute = kantatuko dutena bera zer ere kantatuko duten/baitute = kantatuko duten (gauza) guztia Beste adibide batzuk: Mintzo naiz hartaz, zer ikusten baitut Guk entzuten genuen zer eta esaten baitzuten Zer ere egin baitezazue, gogotik egizue Zer baitauka gogoan, hura aipatu nahi du Erabil ezazu denbora hartan, zertan pentsatzen baituzu Zertarako eginak baitira, hartarako erabili behar dira tresna hauek
norekin kantatzen duzun/baituzu =kantatzen duzunarekin norekin eta kantatzen duzun/baituzu = kantatzen duzunarekin berarekin norekin ere kantatzen duzun/baituzu = kantatzen duzun (pertsona) guztiekin Beste adibide batzuk: Nor ere ikusiko baituzu han, hari emaiozu Ez dago nork egin dezan horrelakorik Ekarri diot nori ere eman nahi izan diodan Nork ere behin ebatsi baitu bitan egin dezake Barka diezadatela haiek, nori gezurra esan diedan Noren kontra haserretzen baitzara, harekin adiskide zaitez
BAIT- menderagailua -eN menderagailuarekin batera aztertuko dugu, zeren erabilera berdina baitu izenordain eta adverbio relativoekin. -eN menderagailua daramaten formak relativo arrunten modura erabili ahal dira Euskara Batuan bezala: Musikariak etorri dira oso ongi kantatzen duen emakume polit batekin Izenlagunen antzera -eN relativoa atzetik ere ezar daiteke: Musikariak etorri dira emakume polit' oso ongi kantatzen duen batekin -eN relativoa substantivatu ahal da artikulu eta erakusleekin. Kasu honetan atzetik ezartzen da beti: Musikariak etorri dira emakume polit batekin oso...
Menderagailu hau perpausa osagarriak eratzeko erabiltzen da, bestelako erabilerak ere dituenarren. EZEN lokailuarekin kombinatu ahal da: Esan didate ezen Mikelek kantatuko duela = Mikelek kantatuko duela esan didate LUELA bezalako formak (OPTATIVOkoak) oso gutxitan erabiliak izan dira: Mikelek kantatu luela esan balidate ez nuke sinestu Erabilera adverbiala duenean, modua edo denbora adierazten du, eta atzizki partitivoa har dezake: kantatzen duela = kantatzen duelarik kantatu luela = kantatu luelarik -eLARIK menderagailuari ERE juntagailuarekin kombinaturik: kantatzen duelarik ere ...
Artikulu mugatua hiru gradutakoa izan daiteke: -AU, -ORI, eta -A, zeinen pluralak hauexek baitira: -OK, -OK, eta -AK. Lehenengo eta bigarren graduetako pluralak berdinak dira. ARTIKULU MUGATU SINGULARRA ATZIZKIA LEHEN GRADUA BIGARREN GRADUA HIRUGARREN GRADUA -au -ori -a -k -onek -orrek -ak -i -oni -orri -ari -en -onen -orren -aren Zenbait deklinabide-atzizkirekin -AU eta -ORI artikuluak -O- bihurtzen dira: asteon asteotan Adibide batzuk non artikulu hauek, maizenik, erabiltzen diren: hau guztiau hori guztiori hur...
Izenlagunak, esan nahi baita, -EN eta -KO deklinabide-atzizkien bidez eratzen diren izen-osagarriak aurretik nahiz atzetik ezar daitezke: Gizonaren txakurra = Txakur gizonarena Bilboko neskatilarekin = Neskatila Bilbokoarekin Berdin gertatzen da -eN menderagailua erlatibo gisa funtzionatzen duenean: Gizonak erosi duen txakurra = Txakur gizonak erosi duena Bilbon bizi den neskatilarekin = Neskatila Bilbon bizi denarekin Euskara Batuan gutxitan erabiltzen dira atzetik ezarritako izenlagunak eta -eN erlatiboak. Euskara Erkide Batuan ere gutxi erabili beharko dira, zeren erraztu beha...
Izenorde eta adverbio relativo guztietan aurrekoan aipaturiko hiru formak ditugu. Hona hemen eredua: ZER forma normala ZER ETA forma emfatikoa/indartua ZER ERE forma orokortzailea/generalizatzailea Inoiz ETA + ERE agertzen zaigu. Kasu honetan valio emfatikoa edo indartua dauka eta ez orokortzailea: ZER ETA ERE Zer, nor, zein, zenbat, non, nola, noiz, ... eta deklinabide atzizkiz osaturiko guztiak: zer, zerk, zeri, zeren, zertako, zertan, zertara, ... nor, nork, nori, noren, norengan, norengana, ... zein, zeinek, zeini, zeinetako, zeinetan, ... non, nora, norat, norantz,...
Euskaraz baditugu hiru posibilitate NOR izenorde relativoan: Ikus dezagun subjunktivoko orainaldian kombinaturik: Nork edan baiteza = Nork edan dezan quien beba Nork eta edan baiteza = Nork eta edan dezan precisamente quien beba Nork ere edan baiteza = Nork ere edan dezan quienquiera que beba NOR, NOR ETA eta NOR ERE izenorde relativoek deklinabide atzizkiak onartzen dituzte, eta edozein aditz denborarekin kombina daitezke. Nor etorri baitzen = Nor etorri zen quien vino Nor eta etorri baitzen = Nor eta etorri zen precisamente quien vino Nor ere etorri baitzen = Nor ere etorri zen quienquier...
