BASAPIZTU
BASOGINTZA BERRITZAILEA
BASAPIZTUIdatzi hontan Dictionary of fungi 2009-ko 9. edizioari jarraitutako sailkapena hartuko dugu oinarritzat. Onddoak polifiletikoak dira, hau da, elkar batzen ez diren linaje desberdinak dituzte eta honela 3 erreinu desberdinetan banatzen dira:PROTOZOA: Aintzinako Myxomycota dibisioko onddo gehienak hemen elkartzen dira. Ez dute zelulazko paretik eta fagozitosi bidez elikatzen dira. Xaguzar moho direlakoak ere, bertan daude.CHROMISTA: Klorofila galdu duten algen ondorengoak lirateke. Zelulazko paretek, ez dute kitina ez eta glukanorik eta zelulosas osatuak daude. Gaztainaren tinta, Phytoptora c...
Onddoek milaka espezies osaturiko erreinua osatzen dute. 80.000 espezie baino gehiago ezagutzen dira, baina seguruenik ezagutzen ez ditugun beste asko daude. Kosmopolitak direla esan genezake, edozein tokitan azaltzen baizaizkigu eta denetik jaten dute. Fosilek duela 600 milloi urte baino lehenagotik existitzen direla demostratu digute. Beraien tamaina, ikustezin eta zelula bakar izatetik, Iparamerikan 12ha-tako area okupatzen duen Armillaria espezie batetarainokoa izan liteke.Izaki eukariotak dira (benetako nukleoa dute), normalean plurinukleoak eta esporen bitartez ugaltzen dira. Heterotr...
Apiril euritsua izan degu eta erleak janik gabe. Akaziak ez dira iaz bezala loratu eta ez dugu akazia ezti gardenik izango gurean. Sagarrek loraldia polinizatzeko beharrezko dituzten erleak ondorioz, ez dira nahi bezain beste ikusi eta goiztiarrek ez dute sagar askorik emango...Erleek beraiek ere, ez dute erlauntza indartzeko beta gehiegirik izan, eta erlezainok, glukosa dosia eman badiegu, 4 egunetan jan dute.Maiatzarekin bat, eguraldi ona eta baratzeko lanak egiteko premia. Makinariak arazorik emango ez badu, ortuan lan egiteko eguraldi sanoa.Hazi eta barazkiak erosi eta landatzeko garaia...
Erleak eztia, propoleoa, argizaria, jelate erreala, basoko eztia eta polena ekoizten ditu bere gorputzean dituen 5 guruinen bitartez. Burualdean jelate erreala ekoizten du eta nektarra ezti bihurtzeko enzimak isurtzen ditu, guruin hipofaringeoak deritze. Matraileko guruinetatik, azidifikaturiko isurtzeak burutzen dituzte, argizaria eta propoleoak lantzeko.Guruin odoriferoetatik, abdomenetik, feromonak askatzen dituzte jakien norabidea eta norantza zehazten dituztelarik honela.Argizari guruinak, abdomenean kokatzen dira eta argizaria ekoizteko erabiltzen dute.Apitoxina guruina. Alkalino...
Ibaiertzetako landare komunitatea osatzen duten espezieek, berebiziko garrantzia dute erreken ekosistemaren funtzionamenduan. Ekotono berezia osatzen dute lurretik ibaietarako trantsizioan eta egoera normaletan espezie dibertsitate eta produktibitate handiko lurrak izaten dira, nekazaritzarako egokienak. Galeria basoaren funtzioak onakoak dira:Sedimentu metaketak; lur aberats eta emankorrak.Erreken mikroklima erregulatzen dute, urari tenperatura jeitsi eta arrainei oxigenazioa hobetuz.Ibaiertzen estabilizazioa gauzatzen dute, lurrari eusten dioten sustraien bitartez.Animalia eta landare des...
Ikustezinak emoten daben arren, gure mendiak izaki eder misteriotsuz beterik daude. Beraiek ikustea oso zaila den arren, beraien existentzia frogatzen duten oiñazak dauzkagu. Gehienak gizakiaren beldur, animalia gautiarrak dira, baina gu bezala, lurraldetasuna maite dute. Horregatik, beraien arrastoak, piskat kontrolatzen dutenentzat, begibistakoak dira.Bidertz, bidegurutze, bidetarte, arrigain, lokatzgune edo zuhaitzetan, arrastoak ezagutu eta topatzen jutea, basabizitzaren esparru garrantzitsua da eta gustoko duenarentzat benetako plazerra.Animalia batzuk, urtxintxek kasu, ez dute ia oiña...
Gaixotasun ugari aurki genitzake gure baso eta baratzetan. Pinuan Fusariumna eta banda marroiak eragiten dituzte kalte gehien. Txankroaren aurrean legeak dioenez kuarentena dekretatu beharko genuke, baina ixilpean izkutatzen den gaia da, dirudienez orainarte ezpaizaigu interesatu pinuaren krisian sakontzea, ez eta berari alternatibak aurkeztea ere.Gaztainondoek, Phytoptora sp edo tintaren gaitza jasaten dute gurean aspalditik. Gaztainondo sailak ia desagertzeraino, geratzen diren gehienek gaitza dutelarik. Onddo honek ez du gaztain egurra aprobetxatzen uzten. Sustraietatik garatzen den gaix...
Bizitegi guztitan aurkituko ditugu eta noski naturan ere, zuhaitz zein landare ornamentaletan ohikoak dira. Beraiek agertu baino lehen kontutan izan eta prebentzio tratamenduak burutzea ezinbestekoa zaigu berauek ekidin nahi baditugu bederen.Pulgoia, kotxinilla, Armiarma gorria, tripsak eta euli txuria askotan azaltzen zaizkigun arazoak dira gure mintegi, jardin zein baratzetan. Izurrite gehiago ere badira noski baina hauen inguruan jardungo dugu oraingoan.Lehen esan bezala prebentzioa da garrantzizkoena. Hontarako azeri buztana eta osina erabiliko ditugu, uretan egosi eta babestu nahi ditu...
Frutagintzan zuhaitzak ezagutzeko zenbait bereizketa egin ditzakegu. Hezurrezko edo pepitazko fruituak emoten dituen ezagutzeak zuhaitzen begiei buruzko informazioa emango digu. Orokorrean, lore begi eta begi begetatiboak (egurra eta hostoak) hezurrezko fruituak ematen dituzten zuhaitzetan aurkituko ditugu (meleokotoia, briñoia...) eta begi begetatibo eta mixtoak (egurra eta fruiturako lorea) pepitazko fruitarboletan (sagarra, udarea...)Adarren inguruan; adar begetatiboak eta adar fruktiferoak bereizi behar dira. Begetatiboen artean : Normalak; 1m ingurukoak begi begetatiboakTxupoiak:...
Basoko bidea bazterrak perretxiko jangarriz beteko dira, ohiko bide garbiketa hutsei, kostu baxuko, berrikuntza eta metodologia sinpleak ezarriz.Honela, gure ahotan ezezagunak diren zaporeak deskubritu eta bide bazterrak zaindu eta maitatuz, mikologiaren mundura gerturatuko gara. Desbrozatzearekin batera, matabi batekin perretxiko inokulua jarioko dugu bidertzetan. Suillus espezieak, sabela betetzeaz gain, bidebazterretako sastrakariaren hazkuntza motelduko duelarik. Basoko mendietako bakean, bide ertzeak oso onak dira perretxiko eta egurretarako, eguzkiaren, talkaren e...
