Izenik gabeko interprete asko izan dira historian zehar. Induserako bidean, esaterako, interpreteak izango zituen Alexandro Handiak, baina ez dakigu haien izenik. Espainiarrek ere, Mexiko mendean hartu zutenean, ezinbesteko izan zuten trujaman edo nahuatlatoen laguntza. Ahaztuak dira haien "mesede"ak oro, ordea. Bertold Brecht-ek idatzi eta Mikel Laboak abestutako poema hura datorkit gogora: "Langile baten galderak liburu baten aurrean". Ez dakigu ia deus konkisten, aurkikundeen eta kultura-trukeen intrahistoria horretaz. Gogoan dut nola gaztetan Caro Barojaren Brujería vasca irakurtzean ...