Nikolai Gavrilovitx Txernisevskik Zer egin? eleberrian aldarrikatutako tesien aurka idatzitako obra da, neurri handi batean behintzat, Fiodor Dostoievskiren Lurpeko ezkutuan idatziak nobela. Hala diosku Josu Zabaleta itzultzaileak Dostoievskiren lan laudatu horren itzulpenari (Igela, 2024) ezarritako hitzatzean. Txernisevskiren nobelako protagonistak, Vera Pavlovak, kristalezko jauregi batean antolatutako gizarte sozialista bat du amets («Fourier-en sozialismo utopikoaren irudira», Zabaletak zehazten duenez), baina Dostoievskik erantzuten dio nahiago duela kaosa eta suntsiketa...
Zerbait gaizki egiten dugunean, «desegin» agindua —Control Z— datorkigu gogora, senez. Baina bizitza erreal deritzogun horretan, pantailetatik kanpokoan, ez dago egindakoa eri-kolpe soil batez desegiterik. Egindakoa desegitekoa ez bezala, «kopiatu eta itsatsi» eta «bilatu eta (denak) ordeztu» aginduak ez dira guztiz ezinezkoak pantailatik kanpoko bizitzan. Gero eta errazago jartzen dizkigu gaur egungo bizimoduak, teknologiari esker, batetik, garaiko joerengatik, bestetik, «likidotasunagatik» esango luke agian Zygmunt Baumanek. ...
ChatGPTrekin solasaldi bat izan dut, neure liburu bat gomendatu eta gero: Dimisioa (Susa, 20024). Uste baino interesgarriagoa suertatu da. Izaki edo dena delako hau ere gero eta adimentsuagoa dela dirudi. Hona hemen solasa, gordin, akats eta guzti: ChatGPT said: Eskertzen dizut gomendioa! Oso interesgarria dirudi, eta egia esan, halako fikziozko lanek ikuspegi berriak eman ditzakete Adimen Artifizialaren (AA) aukerei eta arriskuei buruz. Dimisioa-ren premisak badu gaur egungo eztabaidekin lotura zuzena: teknologiaren bilakaera, boterearen esku-hartzea eta gizakion e...
ETAk Gregorio Ordoñez hil zuenean, ezker abertzaleko politikagintzan oso ezaguna den pertsona batek albistea jasotakoan izandako erreakzioaren lekuko izatea egokitu zitzaidan. «Erotuta daude», esan zuen, burumakur, nahigabetuta, eskuekin buruari eutsita. Oraindik ere begien aurrean daukat une hura. Gabriel Arestik gogoratu zuen (Franco artean bizirik eta hurkoa hiltzen ari zen garaian) etakideen amek asko sufritzen zutela, beren semeak hiltzen zituztelako ez ezik, beren semeek hil egiten zutelako ere. Nondik begiratzen den, hori esatea bera lotsagarria izan daiteke, eta...
Borroka galduetatik gatozenez (Urtzi Urrutikoetxea) eta esperantzara kondenatuta gaudenez (Jose Luis Padron eta Gari), asaba zaharren baratza (Lizardi eta Antton Valverde), aitaren etxea (Gabriel Aresti) eta amaren sua (Jon Sarasua) defendatu behar ditugu euskaldunok, euskaltzaleok eta euskal idazleok. Musika ere bihotz-altxagarri izan dugu, eta dugu, adore-emaile efikaz bide malkartsu horretan, gerra ondorenetik gaur arte: bertan ezin eta euskal kultura munduan zabaldu zuten abesbatzekin, Mixel Labeguerierekin, Ez dok Amairurekin, RRV (ondo edo gaizki ez dakit) deitutakoarekin, azken ord...
Durango Azokaren aurtengo ekitaldiak eman duen berri pozgarrienetako bat izan da, kontatu didatenez behintzat, gazte asko joan dela, ez eskolak horretara bideratu edo behartuta, gustuko disko eta liburu berrien bila baizik. Irakurleen premia du, izan ere, euskal literaturak, idazleena baino premia handiagoa gaur egun. Ez, jakina, idazleak premiazkoak ez direlako, idazleak egon badaudelako baizik, onak, gainera, eta adin guztietakoak. Katea ez da eten, idazle gazteen emana eta etorria ziurtatuta dagoela dirudi, eta gainera idazle gazte horien lanean artean badira kalitate ukaezineko ekar...
Ez da edonori, edonoiz eta edonola gomendatzeko modukoa Iñaki Segurolaren Sed quia sua (Erein, 2020), ez horixe! Baina irakurtzen hasi eta, lehen pausoetan senti dezakeen nagia gainditu ondoren, harrapatu egiten du liburuan murgiltzera iristen den irakurlea. Edo harrapatu egin dezake behintzat. Euskarak zer dioen antzematen saiatu zen Segurola liburu hau idatzi zuenean, «mintzoaren odola» aditzen. Zehatzago esateko, euskarak, gaur egungo «extinct-egoera» pobre eta kamutsera iritsi aurretik, hiztun «zintzo barrengozo» ugariren mintzaira zenean, es...
Ez dira diren guztiak egongo, baina euskaraz sortutako 2024ko liburuen zerrenda hau osatu dut (parentesi artean Berria egunkariak liburuaren berri noiz eman duen zehaztuta). Gehien-gehienak eskuratu ahal izango dira Durangoko Azokan. Eta horiez gain, euskara itzulitakoak ere bai, jakina (horiek ez daude jasota zerrendan): 1. Eleberria AGIRRE, Joxean: Gizon barregarriak. Donostia, Elkar, 2024 (2024-02-28). AMURIZA, Miren: Pleibak. Zarautz, Susa, 2024 (2024-11-28). ARRETXE, Jon: Touré. Zenbaki gorriak. Donostia, Erein, 2024 (2024-11-29). ARTOLA ...
Ez arrazoirik gabe, «hitano selektiboa» deritzonak kezkatu eta gogaitu egiten duela salatu du Danele Sarriugartek Berria egunkariko bere zutabean (Anaidiera artikulua, joan den astean argitaratua, 2024ko azaroaren 28an). Hau da, solaskide dituzten gizonak eta emakumeak «gradu berekoak» izan arren —konfiantzan, adinean, jatorrian, bestelako ezaugarri sozialetan eta abarretan—, gizonei toka eta emakumeei zuka egiten dieten —gizon— hika-praktikatzaileen jokabideak. «Hitano selektiboaren hiztun guztiak ez dakit ohartzen diren —serio...
Denbora gutxian bi aldiz egin dut topo ideia berarekin: “Nik nahiago dut lurra hitza erabili, eta ez hainbeste lurraldea. Lurraldeak lurra objektu bihurtzen du, guk diseinatu eta kontrolatutako objektu bat, baina lurrak badirudi izaki bizidun bizi eta konplexu bat seinalatzen duela, eta, beraz, ez da guk kontrolatzen dugun objektu bat, gure bizitzan dagoen indar bat baizik. Indar hori existitu egiten da, eta hizkuntzaz harago eragiten du. (Adania Xibli, Berria, 2024-11-23, Itziar Ugarte Irizarrek egindako elkarrizketa). “Ez lurra eta ez hizkuntza dira goiko ezerk sortuak, ez e...
Ergelkaria
Azkar plantan eta aberasteko asmo ezkutuz debalde idatzitako ergelkeriak. Agian ez zaizkizu zuri ergelkeriak irudituko, baina bati baino gehiagori bai, ez izan dudarik.
Juan Luis Zabala
Azkar plantan eta aberasteko asmo ezkutuz debalde idatzitako ergelkeriak. Agian ez zaizkizu zuri ergelkeriak irudituko, baina bati baino gehiagori bai, ez izan dudarik.
Azken iruzkinak
