BIZTANLERIA ESPAINIAN

Espainiako biztanleriaren mugimendu naturalaren bilakaeran, zenbait etapa edo erregimen demografiko bereizten dira. Etapa bakoitzean heriotzak, jaiotzak eta berezko hazkundeak loturik daude eta arrazoi berdinengatik igo edo jaitsi egiten dira. Etapa nagusiak antzinako erregimen demografikoa, trantsizio demografikoa eta erregimen demografiko modernoa dira. Espainia Europarekin alderatuta beranduago igaro ze etapa batzuetatik besteetara. Hiru fase hauen barruan beste garai edo faktoreengatik daude eraginda igoera edo jaitsierak.

Lehenengo fasea, antzinako erregimen demografikoaren garaia gutxi gora behera, 1858tik mende bukaerara doan partea.

Jaiotza tasak XIX mendearen azken herenean behera egin zuen. Honen arrazoiak: nekazaritza gizarte eta ekonomian zen nagusi; haurrak oso gazte hasten ziren lanean; ez zegoen jaiotzak kontrolatzeko sistemarik...

Hilkortasuna 1870eko hamarkadatik aurrera behera egin zuen. Orokorrean dieta urri eta desorekatua zeukaten, beraz gaizki elikatzen ziren. Horrez gain, izurriteak, gerrek edo 1880an esaterako egon ziren uzta txarrak hilkortasun katastrofikoak ekartzen dituzten. Bestalde aire edo uretik zabaldutako gaixotasun kutsakorrak zeuden, medikuntza atzeratua eta higienerik ez.

Berezko hazkundea txikia da eta gorabeherak zituen gehiegizko heriotza-krisien ondorioz.

Bigarren fasean trantsizio demografikoko garaia emango da, gutxi gora behera XX mende hasieratik 1975era. Esan bezala Espainian geroago hasi zen garai hau, gutxiago iraun baina intentsitate handiagokoa izan zena.

Jaiotza tasa gutxika behera egin zuen gertaera historiko zehatz batzuei loturik. Hogeiko hamarkadan oparotasun ekonomikoarekin tasa berreskuratu zen,;30-56 bitartean behera egin zuen berrito, 1929ko krisia, bigaren errepublikaren ezegonkortasuna, gerra zibila eta gerraostearen ondorioz; 1956tik aurrera jaiotza tasa berreskuratu zen Francok jaiotzen alde egin zuen politika zela eta ; 65erarte baby boom atzeratu bat eman zen; baina antzematen da nola 65etik 75era bitartean desarrollismo bukaeran familiak murriztu egin zirela berriz.

Trantsizio demografikoan, hilkortasuna jaitsi egin zen. Gehienbat bi garaitan nabarmentzen dira hilkortasunak  bi igoera zorrotz dauden den garaietan: 1918ko gripea eta gerra zibila. Arrazoiak osasun zerbitsuen hobekuntza, bizi mailaren igotzea eta hezkuntza eta kultura maila igotzea.

Trantsizioko berezko hazkundea handia izan zen izan ere jaiotzak nahiko bultzatu ziren baina heriotzak ere nahiko handiak izan ziren gerren eta izurriteen ondorioz.

Hirugarren faseak, 1975etik gaur egunera doan denbora tartea hartzen du.

Jaiotza tasak behera nabarmen egin duela badakigu. Gaur egun ere tasa oso txikia da. Jaiotza tasa hau, biztanleria ordezkatzeko mugan dago. Arrazoiak ezberdinak dira: 75eko krisi ostean langabeziaren gorakadaren ondoren ezkontzak atzeratu eta bikoteek jaiotzak murriztu zituzten. Gainera etxebizitzak garestiak direnez, gazteak ezin dira emantzipatu eta gurasoekin bizitzeko aldia luzatzen da gero eta gehiago. Bestalde eragin erlijiosoa murriztean antisorgailuen erabilera ez dago txarto ikusita eta sexu harremanak ugalketatik kanpo daude.

Heriotza tasa baxua da. Adinekoen bizi itxaropena handitu egin da, biztanleria hain zaharkituta egonik beste gaixotasun mota batzuk daude, zahartzaroko dementziaren modukoak adibidez. Emakumezkoen bizi itxaropena nabarmenki handiagoa da.

Gaur egungo berezko hazkundea oso txikia da, Jaiotza eta heriotza tasak oso txikiak dira, oso parekaturik daude.

Konklusio moduan eta zonaldeka nolabait analisi bat eginda amai dezakegu esanez: jaiotza tasak gora egin duen autonomia-erkidegoetan biztanleak gazteagoak dira, gainera erkidego hauek heriotza tasa batezbestekorik behera dute. Batezbestekotik beherako jaiotza tasa duten erkidegoak biztanleria zaharkitua dute emigrazio indartsua jasan zutenak iraganean, hauetan orokorrean berezko hazkundea negatiboa izango da.