Ispiluaren begiradak

---

Hiru plater jarri ditut, baina ez da etorri. Haren plater hutsari begira afaldu dugu. Guri min emateko egin du, ez etortzea?

 —Izena jarri behar diogu —esan dit Mariak, plater hutsari begira —. Izena jartzen badiogu, etorri egingo da.

 Ez diot ezer erantzun, hasieran. Gero bai. Batzuetan kostatzen zait pentsamenduak ahora ekartzea. Hitzak euliak bezala ibiltzen zaizkit buruan. Banan-banan ehizatu behar ditut, ahora ekartzeko.

 —Ez. Gustuko dut Hirugarrena deitzea. Izena jartzen badiogu, etorri ez, joan egingo da. Betiko.

 Nola joan daiteke sekula etorri ez dena? Zer dakigu hartaz? Aterkia uzten duela, aterki gris belztua? Asteetan euririk egin ez duen arren, haren aterkia beti bustita egoten dela?

 Nor da Hirugarrena! Ez da galdera: jakin beharra da, etxe honek eztarrian korapilatu digun misterioa. Eta misterioak ondo daude liburuetan edo filmetan, baina ez norberaren etxean. Ez norberaren bizitzan. Nahikoak dira bizitzak erantzuteko formulatzen dizkigun galderak. Nahikoak ez: gehiegi. Bizitzaren galderak astunegiak dira, eta zama horri guk beste hau erantsi behar diogu: nor da Hirugarrena! (zer nahi du!)

 

 

 

 —Hemen dago!

 Mariaren xuxurlak ikara eragin dit. Amamaren ahotsa etorri zait gogora, hamabost urte hilda datzan ahots lehor hura.

 —Hemen dago! —esaten zuen amamak, afrontuak kanpoan modu hartan inarrosten zituenean baserri atzeko elektrizitate-kableak (umezaroko zarata hura nire Beldur Handien soinu-bandan itsatsita dago).

 Aitita eraman zuen afrontua zen hura. Afrontu madarikatua. Zergatik atera behar izan zuen aititak eguraldi makur harekin? Ekaitzak irentsi zuen. Gauak.

 Harrezkero, haizeak modu hartan putz egiten zuenetan, amamak hitz haiek esaten zituen: Hemen dago. Guk ez genuen ezer entzuten, haizearen ufadak besterik ez. Berak bai. Berak aititaren intziriak entzuten ei zituen, haizearen ziztuekin nahasirik.

 —Entzun duzu? Hemen dago!

 Mariak amamaren ahotsetik erreskatatu nau.

 —Bai. Hor dago.

Urratsak entzun ditugu. Ez. Ez dira urratsak: oinak tarraz doaz. Dortoka baten dorpeziaz, sugearen isiltasunaz. Edo zuraren krakadak dira?

 Batera altxatu gara, batera joan gara komunerantz. Argia piztu dugu. Ez dago inor. Aterki bustia, hori bai. Baina ez dago betiko moduan: zabalik dago, bainuontzian.

 Argia amatatu dugunean, komuneko ispilutik norbait begira dudala sentitu dut. Laguntza eske. Hori begitandu zait: norbait laguntza eske ari zaidala ispilu hartan.

 —Ikusi duzu? —galdetu diot Mariari.

—Zer?

—Hor. Ispiluan.

—Ez. Ez dut ezer ikusten.

—Bai. Hor dago. Hortxe. Begira.

 Mariak argia piztu du. Komuneko ispiluan biok gaude, beste inor ez.

 

 

 

 Hirugarrena. Aterkiaren jabea. Mariaren eta bion arteko sekretua. Horixe erabaki dugu: inori ez esatea. Galdera batek elikatzen du gure beldurra: zer gertatuko litzateke aterkia hartu eta etxetik aterako bagenu? Nahiago dugu galdera hori lo utzi. Sekula ez dugu aterkia ukitu. Badakigu hor dagoela, baina beste dimentsio bateko objektua da guretzat. Hirugarrenaren aterkia da. Hain erreala, eta, aldi berean, hain irreala!

 

 

Gurasoenean izan naiz asteburuan. Mariagandik urrundu behar nuen. Azken asteak luzeak izan dira. Tiraz eta biraz beteak. Maria leher egiteko zorian dago. Hirugarrenaren presentzia absente hori jasanezin bihurtu zaio. Musker baten antzera entzuten dugu etxean mugitzen. Haren lizun-sundak dena hartzen du. Egunean-egunean hurbilago sentitzen dugu. Eta, hala ere, oraindik ez dugu ikusi. Horrexek ateratzen du Maria bere onetik: Hirugarrenaren inmaterialtasunaren hurbiltasunak.

 —Amamaren begiak dituzu —esan dit Mattinek.

—Nola dakizu hori? Zuk ez zenuen amama ezagutu.

 Neba txikiak baietz egin dit buruaz, arrazoi duela (dudala).

 —Amama ezagutu barik dakit hori. Sinisten ez badidazu, tori hau.

 Argazkien albuma pasatu dit.

 Familiaren albumean sartzea da asmatu den denboraren makina merkeena (eta arriskutsuena). Hor daude aldi berean izan garen (eta dagoeneko ez garen) ni guztiak. Denak daude hilda. Eta, hala ere, horietako bakoitzaren arrasto urrun bat ikusten dugu ispiluaren aurrean jartzen garenean. Edo ez?

 —Ikusten duzu? Amamaren begi berberak dituzu!

 Argazkiari begiratu diot. Egia da. Zera pentsatu dut: honelakoxea izango naiz zahartzaroan? (gordinago esanda, hona benetako galdera: nora joaten da edertasuna?).

 Denboraren makinatik bueltan, galdera bat daukat urdailean haginka: non daude aititaren argazkiak? Erantzun eza izan da haginkadarik mingarriena. Inork ez dit albumeko hutsune haien zergatia azaldu. Zera pentsatu dut: ekaitz hark aitita ez ezik, haren oroitzapena ere eraman zuela.

 

 

 

Eztabaida latza izan dugu goizean.

 —Zuk nahi ez baduzu, neuk egingo dut. Ezin dugu honela jarraitu, Amaia.

 Mariak aterkia etxetik atera nahi du. Bestela bera joango da. Ezin du gehiago. Ulergarria da: aurreko gaua jasanezina izan da. Hirugarrena etxeko leihoak zabaltzen ibili da gau osoan. Gu, leihoak ixten; bera, berriro zabaltzen. Baina zergatik? Zertarako? Zer esan nahi digu?

 Gosaldu ondoren, hondartzara joan naiz. Bakarrik egon nahi dut, nire sentimenduekin berba egiteko. Maria gero eta urrunago sentitzen dut. Errudun egiten nau. Erruduna, Hirugarrena defendatzen dudalako. Eta baliteke arrazoia izatea: pena ematen dit. Ez genuke Hirugarrena deitu behar, ezpada Lehena. Bera gu baino lehen dago hemen. Komunaren iluntasunean, haren laguntza eskea sumatzen dut ispiluan. Edo hori iruditzen zait. Ispiluan, benetan, ez baita inor bizi. Edo bai?

 

 

 

Kezkatuta nago. Hiru egun pasatu dira Maria barik. Hondartzatik bueltan etxea hutsik aurkitu nuen. Mariaren zantzurik ez. Egia ote da etxetik joan dela? Ezezkoan nago: inor ez da betiko joaten armairuan soinekoak utzita. Eta, hala ere, falta da. Haren faltak min ematen dit. Orain bai. Orain errudun sentitzen naiz. Gauza txarra da erruduntasuna: ez dizu arnasa hartzen uzten.

 

 

 Bi aste. Bi aste Maria gabe. Haren absentzia ukitzen dut mahaian hiru platerak jartzen ditudanean. Badakit bi hutsik geratuko direla, Maria ez dela etorriko, ezta Hirugarrena ere.

 

 

 

 Gaur, komuneko atea ireki dudanean, aterki bustiaren ondoan betaurreko batzuk ikusi ditut. Mariarenak. Bertan utzi ditut. Falta direnen gelak dauden bezala utzi behar dira. Eta haien objektuak erlikiak dira. Eta erlikiak ez dira ukitzen.

 

 

 

Bart ez dut altxatu behar izan leihoak ixtera.

  

Komuneko ispiluaren iluntasunetik, bi begirada.

 

 

 

Azkenean, pozik nago. Argazki galduak topatu ditut.

 

Bernardo Kapanaga

Oharra: honako hau Irati Jimenezek idatzitako Hirugarren bat narrazioaren segida da. Irati Jimenezek narrazio hori Bizkaiko Foru Aldundiak antolatzen duen “Jarraitzeko prest? Orain zure txanda da” sariaren hirugarren deialdirako idatzi zuen. Helburua narrazioari segida ematea da.