Gabriel Ursua

Gabriel Ursua naizela esaten diet ezezagunei: Madrilgo autobus geltokian kristoren matraka eman didan hari, kasurako.

Metroko zazpigarren linean ailegatu naiz bertara, gaueko hamabiak jota. Gerra osteko paisaia ikusi dut: jendea lurrean eserita, oihuak, anabasa. Edo nire imajinazioa da guztia? Hain nekatuta nago… Jarleku batean pausatu dut neure ezinegona. Handia da nola honda dezakezun zeure burua hain ekintza sinple eta itxuraz kaltegabearekin!

Ondoko gizona, ni esertzeaz batera, berbetan hasi da, nire ipurdiak haren mihia aktibatu balu bezala. Geltokietako hormetan “Kontuz ibili zuen maletekin” ez ezik, “Kontuz ibili zuen ipurdiekin” ere jarri beharko lukete.

Handik aurrera, zaparrada etorri da. Bera Logroñokoa dela, Bustamante García para servirle. Semea bisitatzera etorri dela. Semea kolonbiar batekin ezkondu zela eta horrek hondamendia ekarri diola. Ez diot azalpenik eskatu, berak eman dizkit guztiak, dohainik. Kolonbiar hori sorgin hutsa zela, diruaren atzetik zebilela. Diru guztiak kendu arte ez dutela arnasarik hartzen sudaka alu horiek.

Ordurako ondo damutu zait han jesarri izana. Erretolika geltoki bako lokomotora da Bustamante Garciaren ezpainetan. Banandu egin dela semea, orain ostatu batean bizi dela. Zerbitzaria ei da Gran Viako taberna tipiko horietako batean. Ea joan naizen galdetu dit. Bekatua dela Madrildik joatea han izan barik, urdaiazpikorik onena ateratzen dutela. Baietz ba, Plaza Españatik gertu dagoela, ea ez dudan ikusi. Espainiako onena urdaiazpikoa eta Real Madrid direla. Orduan, eskua poltsikora eraman eta diru-zorroa atera du.

Ezezagun batek diru-zorroa erakusten dizunean, galduta zaude. Han hasi zait argazkiak erakusten: emaztearena, semearena, alabarena (mi Merceditas, militar batekin ezkondua, sí señor). Eta hara Real Madriden egutegi txartela ere, noski. Egutegi-txartelen bilduma egiten omen du, hiru milatik gora daukala esan dit: ezezagun batek egiten dituen bildumez hitz egiten hasten zaizunean, galduta zaude.

Boxeolariek kanpaia alde izaten dute, kolpe zaparrada etengo duen gong salbatzailea. Nik, hori ere ez. Pantailan, SALIDAS hitzaren azpian, Logroñorako autobusa lehenengo, eta ondoren nirea. Erlojuaren ankerra: oraindik, tamalez, ordu erdiko kolpe zaparrada falta da. Ez dago hori jasango duen urtainik.

Ea nora noan. Ea Bilbon bizi naizen. Ea ezkonduta nagoen. Ezkondu beharko nukeela, planta onekoa naizela, gizonezkook emakumeen beharra dugula, osterantzean galdu egiten garela. Berak lehengusu bat duela Bilbon. Gaztetan joan zela lan bila, eta Altos Hornosen ibilia zela, baina ez zuela ganorarik izan andre on bat topatzeko. Gehiegi gustatzen zitzaiola andre batetik bestera ibiltzea, putero hutsa zela. Eta azkenean horrek ez dakarrela gauza onik. Jokoarekin hasi zela, putas máquinas. Eta gehiegi edaten zuela, gehiegi. Baietz, gizonok emaztea behar dugula, geure burua ez hondatzeko.

Erlojuari begiratu diot. Orratzek pleistozenoko izakiak dirudite (denbora, batzuetan, katedralen gangetan betikotzen den oihartzuna da). Alboko gogaikarriagatik doa denbora hain astiro, seguru. Bere berba jarioa huntza lakoa da, erlojuaren orratzen inguruan korapilatu eta ez die aurrera egiten uzten.

Orduantxe izan da. Maletak uzteko armairutxoen azpitik agertu da labezomorroa. Arin mugitu da, badirudi izuak gidatzen dituela haren mugimenduak. Nigana dator, zuzen nigana. Alboko gogaikarriak begien aurrean jarri dit argazki bat. Hura ei da bere lehengusua, Manolo. Guárdala, esan dit. Atzealdean telefono zenbaki bat idatzi du. Manolo Bilbon ikusten badut argazkia emateko eskatu dit, dei diezaiola esateko.

Non dago labezomorroa? Jarlekuaren azpian sartu da, nire oinen artetik. Makurtu eta begira hasi naiz. Arrastorik ere ez! Ez dago. Ez dago!

Hotzikara sentitu dut. Bat-batean, aurreko udan entzundako kondaira gogoratu dut. Frantziara joan nintzen, Languedoc aldera. Vialas izeneko herriskan kontatu zidaten, La Source de Castagnols landetxean. Cevennesko Parke Nazionala bisitatzera joana nintzen haraino. Etxe dotorea zen, arbelezkoa. Etxekoandrea Marjoleine deitzen zen, oso emakume atsegina. Berak kontatu zidan labezomorroaren istorio hura. “Aitonari entzun nion”, esan zidan, narrazioa sinesgarri egiteko edo.

Labur esateko: labezomorroa izaki espantagarria da, eta, batez ere, tematia. Horrexegatik iraun du hainbeste. Orain 400 milioi urte ere baziren intsektu nazkagarri horiek, atera kontuak. Oso kontuz ibili behar da: horrelakoren bat zugana badator, ez ezazu begien bistatik galdu, belarrietan sartzen diren muskerrak baino arriskutsuagoak ei dira eta. Muskerrek burmuina jaten dizute, apurka, eta tontotu egiten zara. Labezomorroek, berriz, euren izaera izukorra eta tematia kutsatzen dizute, euren bizimodu ilun eta itzurtia. Behin, Marjoleineren aitonaren morroi bati, saroian etzanda zegoela, labezomorro bat sartu zitzaion praken barruan (labezomorroak beti sartzen dira uzkitik). Haren oihuak entzunda, lasterka joan zen aitona saroira. “Labezomorroa izan da!”, esan zion morroi gaixoak, laborria begietan. Aitona lasai zedin saiatu zen, ezin baina. Burusia ekarri zion, eta atseden hartzeko esan, biharamunean hobeto egongo zelakoan. Baina hurrengo egunean ez zuen morroia aurkitu. Saroia hutsik zegoen, eta burusia, lurrean. Ez zuten morroiaren albisterik izan. Antza denez, erraietan labezomorroa duenak ez dauka besterik ihes egitea baino, ezkutatzea.

Zorabioa. Horixe sentitu dut, alboko koipelustrearen hitzontzikeriak alditxartu egin nau. Daborduko haren berba jarioa txarto sintonizaturiko irratia lakoa da. Burua bueltaka daukat, orratzak zoratu zaizkion erloju esferaren antzera. Non dago labezomorroa? Praka barrenak miatu ditut. Handik gora joan ote da? Itolarriak hartu nau, beldur basati batek. Ozta-ozta altxatu eta komunera joan naiz. Aurpegia busti egin dut, kokotea freskatu. Alferrik. Hordi-hilik lez nago, hankak indarge. Itxarongelako jarlekura barik, kanpoaldera joan naiz. Bost gradu termometroan. Nik, ostera, odola bor-bor sentitzen dut. Minutuak herrestan pasatu dira, prozesio lastimoso baten moduan.

Autobuseko atea zabaldu da halako baten, eta banan-banan irentsi ditu bidaiariak. Lekua egon denez, atzeko aldean jarri naiz. Bidaian lokamusak egin ditut. Gaua, ametsen tunel gaiztotua. Egonezina sentitu dut erraietan, grauetan ari den erroi saldoa belarri barruetan. Zoratzen ari ote naiz? Bihotzaren taupadak aupatsak iruditzen zaizkit, autobusaren motor hotsa infernuaren sabeletik datorren gurgura. Mundua desagertzen ari dela sumatu dut. Ala ni naiz? Desgorpuzten ari ote naiz, gauaren leizean? Leize horretan amildu naiz, denbora lurrundurik.

Txoferraren ahots trumoitsuak iratzarri nau: “Lerma. Ordu erdi egongo gara bertan”.

Automata baten moduan irten naiz. Autobus geltokian sartu eta ezkerretara jo dut, komunetara. Ispiluaren aurrean jarri naiz. Nor da begira dudan hori? Ez dut neure burua ezagutu: begi haietan sukarra islatzen da, labezomorroaren begirada betizua. Eta izularriak ispilutik kanpora jauzi egin du, ispiluaren  aurrean dagoen izaki haren begietan itsatsi da. Buruan, obsesio bakarra: ihes egitea.

Kanpora atera da. Kanpora! Ilunera! Ezkutazulora! Errepidea zeharkatu du, landan zehar hasi da. Urrunera! Ezkutalekura! Landan zehar lauhazka. Aski urrundu da? Buelta egin eta geltokirantz begiratu du. Ez da ezer entzuten. Hantxe gelditu da, zanga batean, oihuak entzun dituen arte. Txoferra deika ari da. Azkenean, aspertu eta autobusera igo da. Abian jarri da. Urruntzen ikusi du, urruntzen. Bistatik galdu arte hantxe egon da, zangan. Gero, irten eta landan zehar jarraitu du, urrunera. Urrunera! Ilunera! Azkenean toki seguruan sentitu da, han, izarren azpian, iluntasunean. Poltsikotik argazkia atera du, atzealdean telefono zenbakia duen hura. Lurrean zuloa egin eta bertan utzi du.

Bai, azkenean salbu da. 
 

Bernardo Kapanaga