Tunika laranjadun tipo sinpatiko horiek (Budismoa edo bizi ahal izateko biziari uko egitea)
Gaur, urtarrilak 15, lehen ebaluazioko azterketak hasten dira eta ongi hasteko, filosofiako azterketari aurre egin beharko diogu eguerdiko ordubietatik aurrera. “A priori” ez du beldur gehiegirik ematen partzial bat besterik ez baita (komenigarria izaten da azterketei beldur pixka bat izatea, zenbat eta konfiatuago…). Gaurko azterketan lehen gaia besterik ez zaigu sartzen: Munduko erligioak.
Hala ere, ez da nire intentzioa mezu honetan gure azterketen kronika egitea. Kontua da, gaiaren barruan Budismoari eskainitako zati bat izan dugula eta egia esan, nahiko deskonzertatuta utzi nauela. Betidanik izan diot errespetua erligio honi, maitasunez betetako erligio eskuzabal, paketsu eta zintzo moduan ikusi izan dut orain arte, laranjaz jantzitako monje sinpatiko horien eraginez edo. Budaren irakaspenak eta Budismoaren planteamenduak irakurri ondoren ordea, nire iritzia zalantzan hasi da. Irakasle batek esaten zuen moduan; “ez nerbiostu”, hemen doa azalpena.
Buda, Siddaharta Gautama izeneko printzea izan zen. Bere etorkizuna errege izatea zen eta bere emaztearekin bizi zen luxuz beteriko jauregi batean. Egun batean, jauregian, bizitzaren sufrimenduak ezkutatzen zitzaizkiola konturatu zen (azkarra tipoa) eta ihes egin zuen. Bere ihesaldi hartan, ezagutzen ez zituen hiru errealitaterekin topatu zen; gizon zahar bat ezagutu zuen (¿), gaixo bat ezagutu zuen eta hileta bat bizi izan zuen. Hiru esperientzi hauen ondoren, jauregira ez itzultzea arabaki, errege izateari uko egin, emaztea ahaztu eta bere bizia, egiaren bila ematea erabaki zuen.
Bide horretan, eboluzio bat izan zuen gure Siddaharta printzeak (beno, jada ez zen printze). Lehen fasean aszetismoari ekin zion baina ez zen izan gai gauzekiko zuen atxikimendua baztertzeko; bigarrenez, grina sexuala ahazten saiatu zen baina honekin ere ezin izan zuen; Azkenik, ikasle talde batekin elkartu zen eta oraingo honetan asetuta somatu zuen bere burua Budak (iluminatua esan nahi du). Horretan zebilela, egun batean zuhaitz baten azpian exeri zen Siddaharta errekari begira eta bizitzaren egia ulertu arte handik altxatuko ez zela egin zuen promes. Halako batean, meditazioaren bidez iluminazioa eta bizitzaren egia aurkitu zituen Budak eta hantxe hasi zen Budismoa.
Budismoaren planteamendua hiru ideia nagusitan laburtu daiteke: 1) Bizia, mina da, sufrimendua, agonia luze bat. 2) Minaren iturria desioa da. Ikutzen ditugun gauza guztiak desioz eginak daude eta beraz dependiente gara, adikto. Gauza iragankorrenganako atxikimendua dugu eta hortik dator gure sufrimendua, atxikimendu hauek gainditu behar ditugu (baita onak direla uste dugunak ere; beste pertsonekiko loturak etab.), nia gainditu behar dugu bizitzaren egia ezagutu ahal izateko. 3) Sufrimendua gainditzea posible da eta bi bide ditugu horretarako; etika eta morala, eta desio iragankorretatik askatzea.
Erligioak milaka urteetan zehar kristalizatutako sinesmenak dira eta errespetuz aztertu beharko geniztuzke baina ez dut bizitza planteamendu hau baino koldarragorik sekula entzun! Printzetxoa bere jauregian bizi zen, ederki bizi ere gainera baina egun batean, aspertu eta alde egin zuen. Erabateko nerabetasuna duen ihesaldi honetan bizitzaren errealitateaz konturatu zen; Jendea zahartu egiten da, gaixotu egiten da eta azkenean hil, mundua gaizki banatuta eta injustiziaz betea dago eta berari ez dio inork ezer esan (gaixoa…). Eramanezina egiten zaion errealitate honetaz jabetzean, biziz aldatzea erabakitzen du. Maite eta desio duen guztiaz askatuko da, horrela ez du sufritu beharko, ez du minik jasango eta garrantzitsuagoa dena; ez dio inork minik emango.
Hala ere, gauza batetaz ahaztu zen gure Siddaharta, galtzeak mina ematen diguten gauza/pertsona/sentimendu horiek berak dira zoriontasuna ematen digutenak, biziari zentzua ematen diotenak; egunero, bizitzea pena merezi duela erakusten digutenak. Bizitzak gauza onak eta txarrak ditu baina hauek ezagutzeko, bizi egin behar da. Bizitzaren izenean biziari uko egitea, koldarra da. Maite ditugun gauzak galtzearen beldurrez gauzak ez maitatzea, koldarra da. Bizitzan, Siddahartak aurrean zuen errekan bezalaxe, ur korronteak sentitu ahal izateko, busti egin behar da. Be water Siddaharta (Izan hadi ur txo!)
Iruzkinak
Amuitz 2007-01-15 11:55 #1
Azkenean, erlijio honetan ere jendeari esaten zaiona zera da: "bizi zaitezte pobre eta inolako behar materialik gabe, eta horrela bizitza eternoa lortuko duzue". <br />Alegia, herria izorratu eta apaiz-printzeak ondo bizi. Erlijioa da boteretsuek esplotaziorako aurkitu duten tresnarik hoberena, zapalduek sinistu egiten dute-eta biziari uko eginez (eta lanaren bitartez), zerua irabaziko dutela.<br />Hil da jainkoa!<br />
indezent 2007-01-15 12:18 #2
<p>Egia da erligioa kontrolerako tresna aparta dela (Gizon bizardun zahar batek esan zuen herriaren opioa dela). Hala ere Budismoan ikusten dudan ezberdintasuna iturriarena da. Kristautasun modernoa (erromatarrek eraldatu zutena) adibidez herialde ezberdinak batu eta kontrol tresna bezala eratu zen. Agintzen duenak herria kontrolatzeko doktrina bat zabaltzeak logika du baina tipo batek bere bizi esperientzien ondoren horrelako erabaki bat hartzea erabat koldarra iruditzen zait.</p>
<p>Hala ere, erligioari bere lorpenak ere onrtu beharrean gaude. Erligioak gaur egun galtzen ari diren balore sorta bat mantentzen zuen eta erligioaren gainbeherak gizartean ematen ari den balore gainbeherareki harremanetan dagoelakoan nago. Tristea da baina kontrol minimo bat gabe basapiztiak gara; kalean, enpresetan eta baita gobernuetan ere.</p>
i eme 2007-01-15 15:43 #3
Orain ez zeukiau jakiterik nola izango giñuztean kontrol minimorik gabe. Kutsatuta geudek eta ezin diagu atzera bueltatu.<br />Erlijioa izan da politikarekin batea gerra askoren arrazoia. Erlijiorik ez bagenu ezautu ze izango giñateke? Ze sozietate mota izango zen munduan?<br />
indezent 2007-01-15 16:11 #4
<p>Ba ez dakit eta ez dut uste sekula jakingo dugunik baina Erligioaren izenenean gauza txar asko egin diren moduan bere gauza onak ere izan ditu Komunismoak bezalaxe.</p>
<p>Eta kontrolik gabeko gizarteaz hitz egiten badugu ere ezinezkoa izangoo zaigu zer gertatuko litzatekeen jakitea. Horretarako kontu filosofikoetan sartu beharko ginateke. Gaiztoa al da gizakia berez? edo ez? eta galdera horren erantzuna ere ez dut uste sekula jakingo dugunik</p>
bewater 2007-01-15 16:38 #5
NIk Budaren iluminazioa baino gehiago beharko dut zer edo zer egiteko, halere, post hau azterketan erakutsiz gero ez duk arazorik izango gainditzeko...Good Luck my friend
pol-emika 2007-01-15 17:04 #6
<p>Aupa Buda eta erlijioak! Igarri egiten ala da jota eserern azterketatik irten berri naizela?</p>
pol-emika 2007-01-15 17:08 #7
a ahaztu egin zait estaea: puto buda
axi olano 2007-01-15 17:30 #8
<p>Nola aldatzen diren gauzak... Nire alaba txikiek esaten didate ETBko mezari begira: </p>
<p>-"Begira aita, hauek Om Mani Padme Hum" bezala egiten dute....</p>
<p> </p>
<p>Nola zan hori? Euskaldun fededun... ala karmadun?</p>
<p> </p>
<p> </p>
indezent 2007-01-15 17:48 #9
A ze kultura zure alabena Iñaki ;)
axi olano 2007-01-15 20:47 #10
Harrigarria... Himalaya.ko TV dokumentalak ote? Budista edo Katoliko? Agian Dudista Katodiko. <br />
garikoitz 2007-01-16 10:23 #11
<p>Ura izan zaitez. Korrontearen aldera joan zaitezke edo honek zu eraman zaitzan utzi. Korrontearen aurka ere joan zaitezke. Edonola ere, erreka amaitu egingo da. Bada ordea bide hoberik. Erreka gainditzea. Erreka gainditzea ez da zure izaerari uko egitea, izaera honetaz jabetzea baizik. Erreka gainditu dezakezu, ura zarela ohartu eta laino bihurtuz. Zu zeu izanik, baina aske. Errekari uko egin gabe, hau gaindituz.</p>
<p> </p>
<p>Interpretazio bat da. Ez zaitez behatzari begira gelditu, eta ikusi honek seinalatzen duena. Budismoaz ez dakit gehiegi, baina ez dut uste munduko frustrazioetatik ihes egite hutsa denik.</p>
<p> </p>
<p>Pena da erlijioaz ditugun kontzeptuak horren pobreak izatea. Ez hartu gaizki, ni neu ere pobretasun honen barruan sartzen naiz. Erlijioaz dauzkagun elkarrizketa bakarrak betiko topikoetara mugatzen dira. Erlijoaz hitz egiten hari garelakoan, historiaz edo politikaz aritu ohi gara, baina inoiz ez espiritualtasunaz. Inoiz ez gauzen esanahiaz edo funtsaz. Inoiz ez mistikaz. Tamalgarria, guztiok ere korrontea beste biderik ez ezagutzea.</p>
<p> </p>
<p>Nire fedeari (fedea: ez da hipotesi batzuek egia direla sinestea, egia izpi baten presentzia sumatzea baizik) erantzun nahian ikasi ditudan gauzatxoen bidez, kristautasunaz edo beste edozein erlijotaz daukagun ezjakintasunaz ohartu naiz.</p>
<p> </p>
<p>Amaitzeko <strong>historiaz</strong> hitz egin nahi nuke. Izan ere erromatarrek eraldatutako “kristauasun modernoa” aipatu duzu. Zein eraldaketetaz hari zara? Ez da galdera erretorikoa. Eraldaketa hauek zehazki zein diren, eta zein testu historikoren kontrastaketatik ondorioztatu daitezkeen jakitea biziki gustatuko litzaidake. Edo…, beste topiko horietako bat ote da kristautasun eraldatuarena? Hau galdera erretorikoa da.</p>
<p> </p>
<p>P.D.: Ez haserretu galdera erretorikoarekin, humore piska bat emateko zen... Badakit kristautasun eraldatuarena oso modan dagoela, eta horregatik galdetu nahi izan dizut aldaketa hauek <strong>zehazki</strong> zein diren.</p>
<p> </p>
<p>Ondo izan!</p>
axi olano 2007-01-16 11:01 #12
<p>Erlijioaren alde onekiko begiruneak ez du esan nahi den-dena ona eedo den-dena txarra denik, edo geure buruari barre egin behar ez diogunik. </p>
<p>Budismoarekiko (ere) ezjakina naizela aitortuz, hiruzpalau gauzak ematen didate atentzioa Ekialdeko pentsamoldetik, baita Amerikako indigenetatik esaterako... geureganatzeko oso positibo, geure gabeziak "osatu" eta gure bizimodu neurotikoa sendatzen saiatzeko. Txinatarrek 20 urtez pikana elektrikoz, baineraz eta jipoika torturatu zuten lamak txunditu ninduen: Osorik zegoen. </p>
<p>-Autokontrola, auto-osasuna. </p>
<p>-Umiltasun benetakoa.</p>
<p>-Izpirituaren balio ta indarra.</p>
<p>-Ingurunearekiko harmonia. </p>
<p>-Heriotza berezko zerbait legez onartzea.</p>
<p>Eta batez ere...</p>
<p>-Beldurra gainditzea.</p>
<p> Meatzarien greba batean, Bolivian, asanblada hasi zuten ta emakume baten galdera: </p>
<p>-"Zein da gure etsai nagusia?... Ta jendearen erantzunak: </p>
<p>-"Inperialismoa, liberalismoa, burokrazia"...</p>
<p> Emakumeak orduan:</p>
<p>-"Ez jauna, geon beldurra dugu geldiarazten gaituen etsai nagusia". </p>
indezent 2007-01-16 11:49 #13
<p>Hori da kontua, erligioak gauza onak ditu gauzak txarra dituen bezalaxe (nire iksupuntua sakonago dago <a href="http://www.blogak.com/theindezents/orain-arte-dena-ondo-doa-orain-arte-dena-ondo-doa">mezu</a> honetan). Ispiritualtasunari dagokionean egia da agian garrantziarik ematen ez diogula esatean baina mundua nola dagoen ikusita, ez dago beta handirik (espiritualago izango bagina hobeto joango zen dena agian) baina zer nahi duzu esatea? espiritualtasuna norberaren barnean dago eta bakoitzak nahi duen moduan eramaten du, ez apaiz batek esaten duen moduan.</p>
<p>Gaur egungo gizarte sekularizatu honetan erligioek beraien lekua galdu dute eta ispiritualtasunak beste katalizadore batzuk ditu (hots, filosofia, zientzia edo maitasuna). Hori norberaren hautua da.</p>
<p>Kristautasun modernoaren inguruan, onartu behar dut "modernoa" esatean agian pasa egi naizela. Constantinok Erroma garaian eginiko amoldazioaz ari nintzen. Herri sakabanatu multzo bat batzeko estrategia izan zen eta helburuak, edukian konfidantzarik ez izatea eragiten dit.</p>
<p>Eta lasai, ez ditu galdera erretorikoak gaizki hartu, okerragoak izaten dira erantzun beharrekoak ;)</p>
<p>Iñakiren komentarioaren inguruan, esan nahiko nioke erabat ados nagoela. Gauza asko ditugu ikasteko beste kulturez baina gaur egun bizi garen munduan ideia horiek ez dute lekurik lastima bada ere...</p>
txomin_hood 2007-01-16 14:55 #14
<p>Bueno, bueno... Kuanto siddharta hay por aki!!!</p>
<p> </p>
axi olano 2007-01-16 17:08 #15
"¿Kuanto Siddharta?" Sí, de harta k está la peña... "Eguneroko bizitzak ikatza bezalako labezomorroak" kokotzean jartzen dizkigunean... filosofia ta pajamentalen babesa bilatzen diagu?
garikoitz 2007-01-16 19:45 #16
<p>Espiritualtasuna norbere barruan dago, bai, eta barrurako bide hau norberak bakarrik egitea ez da erraza. Guztiek sentitu izan dute noizbait izpirituaren gose bat. Baina gizarte "sekularizatuan", sekularizazioa gaizki ulertzearen ondorioz, "sentimendu erligioso" (edozein kezka espiritual) guztiak erreprimitu ohi zaizkigu. Honen ondorio bat, sentimendu horiek ukatzea izan daiteke, norbere burua ateo edo agnostikotzat jota, Jainkoaganako edo erlijioarenganako norbere aurreiritziak besteen sinesmenean daudela pentsatu, eta hauek kritikatuz. Noski, okerreko kontzeptu horiek historiatik ateratakoak izan ohi dira, baina hauek ez digute erlijioaren inguruko mugimendu historikoen (gaur egungoak barne) kritikatik harago balio. Eta kritika hori oso interesgarria den arren, ez du gure gosea asetzen.</p>
<p> </p>
<p>Beste batzuek, behar horri zientziaren edo filosofiaren bidez erantzuten saiatu daitezke. Baina erlijioak zientziaren edo filosofiaren galderei erantzun diezaiekela pentsatzea bezain antzua da bi hauek behar espirituala ase dezaketela suposatzea. Garai batean erlijioa zen galdera zientifikoak erantzuteko modu bakarra, eta zoritxarrez batzuentzat galdera zientifikoei erantzutea bihurtu zen erlijioaren helburu bakarra. Zorionez, gaur badakigu Jainkoak "zazpi egunetan sortu zuela existentzia", eta hau ez dela erantzun zientifiko bat. Erlijioak filosofiarekin lotura gehiago badu ere, ezin da esan batak bestea ordezkatu dezakeenik. Alde batetik erlijioak ez dizkigu galdera filosofiko zailenen erantzuna emango: Zergaitik existitzen ote da zerbait eta ez ezer? Hau ezin da justifikatu Jainkoaren existentziaz, galdera berriz egin baitezakegu edonola ere (norbaitek "Jainkoa existitzen bada, ez da jainkoa” esango du arrazoi guztiz, baina utzi dezagun adibide sinple gisa). Bestalde, filosofiak ezin du erlijioaren parera bete, hau filosofia baino askoz zabalagoa baita. Adibide bezala, filosofiak ezin ditu mistika edo otoitzaren tokia bete. Hala ere, garbi gera dadila erlijioaren eboluziorako behar-beharrezkoak direla filosofia eta zientzia. Hori bai, berriz diot, filosofiak eta zientziak ez dutela pertsonaren gose espirituala aseko.</p>
<p> </p>
<p>Baina bi hauen ondoren maitasuna aipatu duzu. Edozein erlijio hartuta ere, espiritualtasunaren funtsa, nolabaiteko Infinitu Horren funtsa (norbere intimotasuna baino intimoagoa den, eta aldi berean infinitua baino infinituagoa Den Horren funtsa) maitasuna dela ohartuko gara. Hori bai dela egia handia! Benetako Maitasuna!</p>
<p> </p>
<p>Amaitzeko Konstantinoren “amoldaketa” horretara itzuli nahi dut. Guztiz ulertzen dut, Nizeako kontzilioaren inguruan egin izan den mitifikazioaren ondorioz, ebangelioen egiazkotasunaren inguruko errezeloa izatea. Horregatik, mitifikazio honek egia historikoan izan duen amoldaketaz ohartu, eta ebanjelioak irakurtzera gonbidatzen zaitut, honelakorik egingo ez duzula badakidan arren.</p>
<p> </p>
<p>Hurrenarte.</p>
Amuitz 2007-01-17 16:11 #17
Nire erantzunan ez dut ezer esan espiritualtasunari buruz, hori norberaren oinarrizko ezaugarria da, noski. Neroni ere oso mistikoa naiz. Esan nahi nuena zen erlijio antolatuek sentimendu hori erabili ohi dutela pertsona zapalduen sumisioa bultzatzeko, zeruan bizitza hobea edukiko dutenaren promesarekin. Alegia, tresna bat direla, norberaren kezka espiritualen lasaigarri baino gehiago.<br />
garikoitz 2007-01-17 22:34 #18
<p>Erantzun egin nahi nizuke, Amuitz. Erlijio antolatuek sentimentu hori pertsona zapalduen sumisioa bultzatzeko erabili ohi dutela eta tresna bat direla idatzi duzu. Zu ere oso mistikoa zarela ironiaz edo benetan ote diozun dudatzea aparte utzi eta zoriona bilatzeko bidea bihotz bihotzez opa dizudala idaztea pentsatu dudan bitartean, beste zalantza bat etorri zait burura. Izan ere, ez dakit erlijioaz dakizun guzti hori telebistan ikusitakotik eta supermerkatuetako apalik onenetan egon ohi diren liburu lodikote horietan (bai, Dan Brown bezalako eruditu ezezagunek idazten dituzten horietakoak) irakurritakotik ote dakizun, edo nik gaizki ulertu dudan zuk idatzitakoarekin adierazi nahi zenuena. ...Bale, ironiak aparte utzita (lehenengoarekin ez nintzen serio ari...), bigarren aukera jorratu nahi nuke. Nire ustez dudarik ez dago erlijioak jendearen esperientzien ondorio direla (ahal dudan modurik sinpleenean esanda) eta boterean daudenak une bakoitzean gizarteak dituen sentumenduekin jokatzen dutela ukaezina den arren (hau da, erlijioaren bidez beste garai batzuetan jendea manipulatu eta erabili egin dela berretsiz!), berez erlijioaren muina guztiz askatzailea dela uste dut. Baina noski, “erlijio antolatua” esatean “erlijio manipulatzailea” ulertu nahi badugu, eta erlijio handiei “erlijio antolatu” deitzen badiegu, erlijioak ezinbestean manipulazioa dakarrela ondorioztatzea da <em>logikoena</em>; noski.... </p>
<p>Botereek une bakoitzean manipulaziorako bide egokiena erabiliko dute, eta normalean ez da erraza izaten une horretan bertan manipulazioaz jabetzea. Gaur egun, adibidez, kontsumismoa (edo dirua) manipulaziorako oso bide azkarra dela badakigu, baina ez da erraza honek gure egunerokotasunean eragiten digula onartzea. Edonola ere, manipulaziotik askatzeaz gain zoriona bilatzeko modurik egokiena nork bere existentzia birplanteatzea dela esatean ados egongo garela iruditzen zait. Bada, nire ustez benetako zoriona erlijioaren altxorren aurkikuntzatik datorrela esan nahi nizuke, <strong>erlijio antolatuetatik</strong> (elkarlanetik) alegia. Honela ikusita, erlijioak <strong>tresna</strong> dira bai, a ze nolako tresnak gainera. Besterik ez, ondo bizi!</p>
Utzi iruzkina: