ANDAGOSTE, ARGITU GABEKO BATAILA

LURRALDE, 2013-03-19

Andagosteko bataila izan zen lekua. Irudia: Juanma Gallego

Inork ez du espero, bere etxetik gertu paseatzen ari dela, Euskal Herriko Historiari buelta emango dion aurkikuntza arkeologikoa egitea. Baina horrela izan zen, hitz gutxitan, Jose Antonio Otxaran arkeologoari gertatu zitzaiona. Kuartangon izan zen aurkikuntza, 1997an. Erromatar itxurako zenbait arrasto topatu zituen Kuartangoko haranean, Andagoste izeneko bazter batean.

Arkeologoa izanda, indusketa burutzeko baimenak berehala eskuratu zituen, eta EHUko lantalde batekin bost urtez zonalde guztia arakatzen ibili zen. Emaitza izugarriak lortu zituen. Ez ziren tamaina handiko objektuak, ezta artelan ikusgarririk ere ez, baina hala ere garrantzi handia zuten. Otxaranek topatutakoak momentu horretara arte Euskal Herrian erromatarrek izandako presentziaz uste zenaren kontrakoa adierazten zuen. Sandalietako iltzeak, jaurtigaiak, gezi-muturrak… borroka baten adierazleak ziren. Erromatarrek bertoko biztanleekin orain dela bi milurteko izandako bataila bat, alegia.

Orain dela hamarkada asko erromatarrek Euskal Herrian izandako eragina hutsaren ondorengoa zela uste zuten askok. Baskoi petoak inbasorearen aurka zutik egon omen ziren beti. Baina ebidentziek kontrakoa erakusten zuten. Bereziki Iruña-Veleia eta Oiasson egindako arkeologia lanek buelta eman zioten egoerari. Erromanizazioa guztiz baketsua izan zela ondorioztatu zen.

Otxaranek egindako aurkikuntzak eztabaida hori erdiko gunean jarri zuen. Erromatarrek ez zuten arazo gehiegirik izan euskal lurraldeak menderatzeko, baina bertako biztanleekin tirabirak ere izan zituzten.

Zalantza ugari dago oraindik ere Andagosteko batailaren inguruan. Ziur dagoen bakarra da bertan borrokaldi bat izan zela eta antza erromatarrak galtzaile atera zirela. Baina liskar horren zergatiak eta garai horretan prestatzen ari ziren guda kantabroekin egon litezkeen loturak ez daude batere argi. Erantzuna, beti ere, landa eta mendien azpian dauden arrastoek baino ez dute emango. Zure hurrengo paseoan topatu ahal dituzun horiexek, hain zuzen.