D'Hondt-en errua

Nor da D’Hondt? Zergatik inposatu zigun bere legea? Eta, batez ere, zergatik eskatzen dizkiote kontuak D’Hondt delakoari, hauteskundeak hurbil dauden guztietan? Adi tipoaren curriculumari. D’Hondt-en erruz, IU ez da inoiz hutsaren hurrengoa baino gehiago izango Espainiako kongresuan (boz gehien lortzen dituen hirugarren alderdia izanik, seigarrena da ordezkari kopuruan). D’Hondt-en erruz, Soriako boto batek Madrileko bost botoren pisua dauka. D’Hondt-en erruz, PP %4,58 batez gain-ordezkatuta dago hemizikloan. D’Hondt-en erruz, Espainia maite ez duten alderdi erregionalista askok nazioa gobernatzeko giltza eskuratzen dute, barrutik nazioa suntsitzea helburu.

Wikipediak eskaini dit lehenengo galderaren erantzuna. Victor D’Hondt (1841-1901) Ganteko irakasle eta matematikari bat zen. Ordezkapen sistema proportzional bat lortu nahi zuen, etorkizuneko sistema parlamentarioetan erabilia izan zedin. Bere helburua bete eta ederra egin zuen D’Hondt zaharrak! Ziur zuek ere denetarikoak entzun dituzuela D’Hondt-i buruz.

Baina honetaz pixka bat dakitenek diotenez, arazoa ez da proportzio-formularena, baizik eta zirkunskripzioaren tamainarena. Hau da: D’Hondt-ek ondo diseinatu zuen bere sistema, baina gaizki aplikatzen da Espainian. Gaizki, zirkunskripzioa probintzia den bitartean. Probintzia asko oso gutxi populatuta daude, eta diputatu gutxi jokoan daudenean, erraza da monopolioa eskuratzea. Probintzia handietan, berriz, diputatu batek boto asko kostatzen du, berriz ere partidu handien mesederako. Ikusten denez, gaur egungo hauteskunde-legeak lotuta eta ondo lotuta uzten du bipartidismo eta alternantziaren auzia. PPSOE ez da lerdoa: ez du ezer egingo hori konpontzeko. Eta ez du ezertarako balio D’Hondt gaixoari errua botatzea, arazoa zirkunskripzioarena delako. Eta nork dio barrutiak probintzia behar duela izan? Hori konstituzioak dio, 68. artikuluan hain zuzen ere. D’Hondt larrutzea erraza da, baina nor ausartzen da esatera konstituzioa aldatu nahi duela?