EUSKAL HERRIKO LANDA PAISAIAK

Lurreko langintzak paisaia naturalak, landa paisaia bihurtzen ditu. Landa paisai hezea da Euskal Herrikoa.

Lurraren egituraren inguruan: biztanleria ugaria izan zen nekazaritzak pisua galdu zuen arte, gaur egun auzo, herrixka eta herritan dago banatuta populazioa, zaharra eta sakabanatua; lurraren egitura minifundismoan nagusitzen da, heziz inguratuak daude eta mekanizazio zaila dute, ez dira errentagarriak; lurraren erabilera gehienbat abeltzaintzarekin lotuta dago.

Nekazaritzaren azalera ez da oso zabala. Gaur egun polilaborantza desagertu egin da eta barazkietan edo bazka landetan espezializatu dira. Hau abereak ukuiluratuta hazteko joerarengatik da.

Abeltzaintza jarduera ekonomikorik garrantzitsuena da. Nekazaritzak behera egin duenetik jende gehiagok alde egin du hirietara. Ondorioz abelazkuntza hazi eta modernizatzen joan da. Oraindik ez da hala ere Europako kategoriara iritzi. Gainera kuotak eta laguntzen murrizten badira, usiategi txikien etorkizuna ez da oso argia.

Basoen ustiapenak garrantzia du. Produkzioa altzari eta paper industriara zuzendua dago. Gaur egun potentziatzen ari den sektorea da.

Iparraldeko arlo itxi(bocage)eta hegoaldeko arlo irekien(openfield)arteko kontrastasun handia dago.

Industrializazio prozesua eta nekazal ingurutik ihesa mugimendua dela eta nekazal ustiapenen beherakada nabarmena gertatu da, minifundismo eta nekazal errentagarritasun urriaren guztien %40 Gipuzkoa eta Bizkaiko lurraldeetan daudela.

Euskal Herria penintsularreko nekazal ustiapenen %79ak 10 hektarea baino gutxiago dute, eta kontinentalean bataz bestekoa 15 hektareatakoa baino txikiagoa da. Euskal Herria penintsularreko%75k hektarea bat baino zabalera txikiagoa du. Oso urruti daude beraz errentagarritzat hartzen diren zabaleretatik(Europako Elkarte Ekonomikoaren arabera 50 hektarea).

Egoera honen salbuespena Araban eta Nafarroan dago. Araban errioxaldean mahastiak eta lautadan erremolatxa eta patata eta Nafarroan erdi zabalerako ustiapenak daude, eta handiak sekain lurretako laborearen produkzioan, 50 000 hektarea hartzen dute guztira.

Jabegoaren egiturari dagokionez, EH penintsularrean jabeek landutako lurraren kopurua %80.83 bitartekoa da, EH kontinentalekoaren antzekoa. Errentapean, %10 eta 15 artean daude, aparzerian %0,5 eta 5 artea eta %1 eta 6 artean beste erreminetan.

Aipatu behar da ere enkartaziotan eta EHko iparraldean “txaraka hesi” deritzon paisaia mota eratzen dela, landare espezia autoktonoz osatuta eta askotariko animalien bizilekua delarik; beaz, benetako balioa du ekologiarako.

Baita ere Arabako lautadan eta iruñerrian “openfield” zerealistak daude modernizatzen. Modernizatzen ari direnak mekanizazio eta espezializazioaren bidez(zerealaz gain): ekilorea, azukre erremolatxa… Araba Errioxan ardogintzak lortu du EHko nekazaritzan errentagarriena izatea gaur egun. Ebroko Ega, Arga eta Aragoi ibaiadarretako ureztaketari esker asko igo da laborantza produkzioa, hala nola, nekazaritzako elikagaien industria.

Eta amaitzeko, arazoak e aipatu behar dira: lurzoruaren eta uraren poluzioa, ongarri kimiko gehiegi erabiltzeagatik lurraren mineralizazioa eta emankortasuna galduz; gehiegi ustiatzeagatik lurra gazitzea…