Galiziatik Galesera

Gure nazioartekotze prozesua jarraituz, Galiziatik Galesera egingo dugu salto oraingoan.

Jurgi Kintanak bere blogean galeseraren historia sozialari buruz egin du berba eta inbidia sortu zait. Nik ere nahi dut horrelako zerbait. Hona hemen artikulua:

Gales eta Euskal Herria hainbat arlotan dira antzekoak: neurri eta biztanle kopuru ia bera dute (biek 20.000 km2, eta 3 milioi biztanle inguru), bietan bertako hizkuntza gutxitua dago (galesera biztanleen %21ak daki, euskara %28k), eta bilakaera historikoan ere parekotasun handiak dituzte.

Antzekotasun horren haritik ikerketa konparatu bat egiten ari naiz. Egia esan Erresuma Batura etorri nintzenean uste nuen galeseraren historiari buruz euskararen historiari buruz bezain ikerketa gutxi egongo zirela eginda. Baina oker nengoen. Laster topatu nuen A Social History of the Welsh Language liburu bilduma. Geraint H. Jenkins Galesko unibertsitateko historialariak koordinaturiko proiektu bat da, Erdi Arotik gaur egunera arteko hizkuntzaren historia soziala aztertuz. Dozenaka ikertzailek parte hartu dute proiektuan eta emaitza 11 liburutako bilduma izan da 1997 eta 2001 artean argitaratua. Izatez 5 libururen bi bertsio egin dira, bata galeseraz eta bestea ingelesez, eta hamaikakoa osatzeko falta den liburua elebitan argitaraturiko datu estatistikoen tomo bat da, irudian ageri den hauxe:

           

Euskal Herrian, jakina, badira ikerketak euskararen historia sozialari buruz. Ez dago, ordea, Galesen bezalako proiektu zabal eta koordinaturik.

Euskararen iragana ikertu duten pertsona gehienak banaka aritu dira, eta arlo bat edo beste bat arakatu dute, ez historia osoa. Askotan, gainera, filologoak eta literatur kritikariak izan dira halako lanak burutu dituztenak, ez historialariak. Ez dut esan nahi hizkuntzan adituen ekarpenak eskasak direnik. Aitzitik beren lana beharrezkoa da eta ondo egiten dute. Arazoa da literatura eta filologia arloetatik kanpoko hizkuntza-gaiak, propioki historialariei dagozkienak, inork gutxik lantzen dituela.

Galesen bezala beharrezkoa litzateke gure artean ere, proiektu kolektibo bat, unibertsitate mailako ikerketa talde batek antolatua, zenbait urtetakoa, beharrezko aurrekontuarekin eta dozenaka aditu bilduko dituena. Eredua Galesek eskaintzen digu.