Etorkizuneko sintesia

Originala Jakin aldizkarian argitaratua.

Mapa berriak tolestuta ei datoz oraingo garai nahasi hauetan. Eta, beraz, ematen du gaitzagoa dela etorkizuneko purrustak margotzea. Hala ere, ziurtasun txiki batzuk baditut pilatuta nire buruko ganbara pitzatuan. Ahaztu barik zalantzak ziurtasunak baino itzel handiagoak direla. Horregatik, galderekin hasiko naiz etorkizuneko sintesi hori harean egin nahian.

Zergatik lortu zuen arrakasta Negu Gorriak taldeak? Zergatik dute arrakasta Anarik, edo Berri Txarrak bezalako taldeek? Euskaraz kantatzeagatik bakarrik ez dut uste. Zergatik izan zuen arrakasta ikastolen mugimenduak? Edo zergatik izaten ari dira arrakasta gaur egun galiziera hutsezko Semente eskolak? Ez dut uste klaseak euren hizkuntzan emateagatik bakarrik lortu dutenik arrakasta, beste zerbait ere egongo dela uste dut. Zergatik du bertsolaritzak arrakasta gurean? Errimak euskaraz, gaztelaniaz, frantsesez zein alemanez antzekoak izan daitezke, ez ala?

Nire ustez, horiek guztiek (eta irakurleak gura beste adibide gehitu dezake zerrendara, asko baitira) hiru elementu ederto batean jokatu dituztelako izan dute eta dute arrakasta: hizkuntza originaltasuna, berrikuntza eta komunitatearen parte hartzea. Lehenengoarekin ez naiz luzatuko, baina merezi du beste elementu biei mikroskopio lupekin xehe-xehe begiratzea. Izan ere, gure geroa marraztu (edo, behinik behin, zirriborratu) eta koloreztatu dezaketen elementu ezinbestekoak dira, nire ustez.

Berritu, zaharberritu, berrizahartu. Hori behin eta berriro egitera behartuta gaude. Inork ez du fotokopiarik gura. Originalak bai. Ikasi egin beharko dugu erremixaren kulturatik, lizentzia libreen mugimendutik, DJen artetik. Sortu, aldatu, moldatu, eraldatu, eraberritu, nahastu, asmatu, apurtu, erreproduzitu. Hangoa hemengotu eta bertakoa hangotu. Izan ere, berritzea nahastea da, nahastea eta erabiltzea, kopiatzea alegia, urardotzea alegia. Kanpoan egiten denari adi egotea, punta-puntako joeretan azti, barrura ere begiratzea ahaztu barik. Orain arte ere horretan jardun dugu, baina jarraitu behar dugu iparra argi izaten. Eta bide horretan sakontzen.

Eta, horretarako, behar-beharrezkoa da bertako komunitatearekin aritzea, bertako jendearekin antolatu, bertako jendeari parte hartzeko bideak ematea, auzolanean jardutea, inplikatzea eta arduratzea. Entzun behar dugu, ulertu behar dugu eta, hortik abiatuta, ahal den neurrian, landu eta, zenbait kasutan, asmatu. Izan ere, gure buruak arduragabetu ditugu eta bada sasoia horretan ere alternatibak eraikitzeko, berriro ere gure praktikak politizatzeko. Burujabe egiteko, alegia. Eta eredu edo adibide ederra izan dugu Bilbon orain dela gutxi antolatu den Alternatiben Herria: txikitik eragiten txikiekin.

Baina nago hori ez dela nahikoa izango. Nago hori baino gehiago behar dugula. Nago gure praktika berri eta berritzaile (edo zahar) horiek babestu, mimatu eta sendotuko dituen diskurtso propioa garatu ere garatu behar dugula. Horietarako zumitzak han eta hemen barrundatu ahal ditugu, eta, diskurtso berri hori egiteko eta jendarteratzeko, aurretik aipatutako elementuak beharko ditugu, baina beste baterako utzi beharko dut diskurtso berri horren formulazioa (edo, xumeago jokatuta, diskurtsoaren zirriborratze konpultsiboa).

Hala ere, Topaguneak bultzatuta, iraganaren begirada kritikoa eta etorkizuneko ildoak proposatu dituzte hamar euskaltzale ezagunek. Eta, gehiago sakonduko ez badut ere, honako berba hauek darabiltzate etorkizuneko diskurtsoak eta mezuak jendarteratzeko: bizikidetza, identitatea, berdintasuna, aniztasuna, erantzukizuna, justizia eta errespetua. Azken finean, hiztun komunitate emantzipatua sortzea dute helburu, eta, horretarako, arnasgune politikoa sortu gura dute. Hau da, euskararen prozesua blindatu eta interes eta estrategia alderdikoitik ateratzea. Agiri mamitsu hori orain ari dira herriz herri aurkezten eta merezi du arretaz irakurtzea. Izan ere, gure etorkizuneko ildo posible batzuk handik ez oso urrun ibiliko direlako, nire ustez.