Imperativoa
IMPERATIVOAri AGINTERA deitzen zaio Euskaltzaindiaren Euskara Batuan, zeina baita truko bat, trikimailu abil, iaio eta trebe bat INPERATIBO idatzi behar ez izateko.
Imperativoa relazio zuzena dauka subjunktivoarekin, zeren haren bidez eskatzen, erregutzen edo agintzen baita ezen egingarri edo faktible den zerbait egin dadila real.
Kompara dezagun etor zaitez imperativoa subjunktivoko forma hauekin:
etor zaitezen
etor zaitezela
etor bazaitez
etor baitzaitez
etor zaitezke (= posiblea da etor zaitezen)
Ikusi ahal denez adizki berbera da.
Hirugarren personetan BE-/B- aurrizkia agertzen zaigu, baina haien ordez beti erabili ahal dira subjunktivoko forma valiokideak.
etor bedi = etor dadila
etor bitez = etor daitezela
Aditz trinkoek, adibidez JOAN aditza, Imperativoan forma trinkoak dituzte:
noan
zoaz
bihoa = doala
goazen
zoazte
bihoaz = doazela
baina gaur egun gero eta gehiago erabiltzen dira *EDIN eta *EZAN aditzen bidez eratutako imperativoak:
joan nadin
joan zaitez
joan bedi = joan dadila
joan gaitezen
joan zaitezte
joan bitez = joan daitezela
Iruzkinak
gilen 2007-01-02 16:34 #1
NOALA eta JOAN NADILA ere erabil al daitezke imperativorako?<br /><br />Bestalde, uste dudanez, hirugarren personako imperativoa aditz trinko batetik' errazki sor daiteke B- aurrizkiaren bidez.<br /><br />BIHOA zuk paratu duzunarekin batera:<br /><br />BIZ, B(I)U, BEKAR, BETOR, BIO (eman biezaio?)...<br /><br />Baina ez dakit tradizioan noraino iritsi diren honelakoak usatzen, eta zilegi zaigunetz paradigma luzatzen ibiltzea: BERAMA, BEBIL, BIRAKI, BIRAU... <br />
Josu Lavin 2007-01-02 19:06 #2
Bai, JOAN NADILA bezala NOALA ere erabili ahal dira imperativoan.
BIZ = IZAN BEDI
BIZAIO = IZAN BEKIO
BIHOA = JOAN BEDI
BIHOAKIGU = JOAN BEKIGU
BU/BIU = UKAN BEZA
BEKAR = EKAR BEZA
BETOR = ETOR BEDI
BIO = UKAN BIEZAIO
BERAMA = ERAMAN BEZA
BEBIL = IBIL BEDI
BIRAKI = IRAKIN BEZA
BIRAU = IRAUN BEZA
BERAMAKIZUE = ERAMAN BIEZAZUE
+ analogiaz sor litezkeen guztiak.
Bestalde:
EUZU = UKAN EZAZU
EUZUE = UKAN EZAZUE
ZAREN = IZAN ZAITEZ
ZARETEN = IZAN ZAITEZTE
etc.
EEBk onartzen ditu erabili diren guztiak eta etorkizunean erabil ditzagunak, zeren alde eta aldi orotako euskara baita.
OHARRA: "Aldi orotako" horren barruan iraganaldia, orainaldia eta geroaldia dautza.
Utzi iruzkina: