Traduttore traditore. A Christmas Tale.

Ba zen behin urrutiko erreinu batean Gladakoa izeneko herri bat, eta herrian alkate bat, EJA-PVN alderdikoa hain zuzen ere. Halako batean, azaroaren bueltan, herriko alkateak Gabonetako zorion-postala egitea erabaki zuen herritarrak zoriontzeko –eta botoren bat arrantzatzeko- asmoz. Jendaurrean bota behar zituen diskurtsoak bezala, zorion-postala ere Udaleko Prentsa Arduradunak idatziko zion, betiko moduan.

Eta hor ikusten duzue Udaleko Prentsa Arduradun hori, ordenagailuaren aurrean, word txantiloi hutsari begira, urte hartako Gabonetako mezua zein izan zitekeen garunari eragiten. Zoriontzea ez zen berari ondoen ateratzen zitzaiona, nahiago zituen diskurtso kreatiboagoak, golf-ari buruzkoak, esaterako. Postala aipu batekin hastea polita izango zela erabaki zuen; norena, baina? Halako baten pentsatu zuen bere artean Bernardo Atxaga balore segurua izaten dela halako trantzeetan: mundu guztiak ezagutzen du, Premio Nacional hura ere eman zioten, ez da ezker abertzalekoa... Eta ez bat eta ez bi, kopiatu egin zuen “Obabakoak” liburutik -gaztelaniazko ediziotik- honako zatia:

“Hace mucho tiempo, cuando éramos jovenes y verdes, un hombre de bigote y gorra a cuadros llegó a la escuela donde estudiábamos y con gesto muy serio nos anunció que venía a hacernos la primera foto colectiva de nuestra vida”.

Amaitu ondoren, hiru edo lau topiko josiz (herria, familia, “el recuerdo que siempre mece la Navidad”, etc, etc...) borobildu egin zuen postala eta di-da batean inprimategira. Oops! Baina, gaztelaniaz besterik ez zegoen! Itzuli beharko zuen norbaitek, zeren Udaleko Prentsa Arduradunak, zorion postala idatzi behar zuenak,  ez baitzekien euskaraz; batere ez. Ipuinetan denak dauka konponbidea, ordea, eta Udaleko Euskara Zerbitzuak azpikontratatua zeukan “Gurelaguntxuak S.A.” enpresak egin zuen lan hori ondo eta azkar (eta merke).

Eta hor hasi zen “Gurelaguntxuak S.A.” enpresako langile azpikontratatua lanean jo ta su mundua euskalduntzeko prest. Zoritxarreko itzultzaileak, baina:

a)      Ez zekien Bernardo Atxagaren aipua Obabakoak liburukoa zela.

edo

b)      Alferraren alferrez ez zuen bilatu euskarazko jatorrizko aipua.

edo

c)      Bernardo Atxaga bera baino bernardoatxagagoa izan nahi zuen.

edo

d)     Postala gaztelaniaz pentsatuta zegoenez, “benetako” testua ez zetorren oso bat geroko mezuarekin.

Ondorioz, honako mokordoa erditu zuen:

“Duela asko, gazteak eta heldugabeak ginenean, bibote eta laukidun txanoa zuen gizon bat gu ikasten ari ginen lehen hezkuntzako eskolara etorri eta oso keinu serio batekin gure bizitzako lehen argazki kolektiboa egitera zetorrela esan zigun”.

Jatorrizko testu honen ordez:

“Aspaldi, artean gazte eta berde ginela, erretrato bat egitera hotsegin ziguten eskola ttikian genbiltzan guztioi”.

Eta urrutiko erreinu hartako Gladakoa izeneko herriko postariek banatu egin zuten zorion-mezua erreinuko postontzi guztietara; eta horrela heldu zen, milaka bider multiplikatua, etxe guztietara Bernardo Atxagaren testua ez zen Bernardo Atxagaren testua zeukan zorion-postala.

Y si esto fue así, que se meta en la calabaza y salga en la plaza de Derio. (Kolorin koloratua, ipuin hau dago bukatua).

Post Scriptum:

• Inozente egunean argitaratua bada ere, mezu hau ez da txantxa; edo agian bai: gu baikara ipuin honetan inozenteak. Hemen duzue froga.
• Hizki joko sotil bezain trebe batez desitxuratu ditut herri zein alderdiaren izenak; horrela ezin izango duzue zein diren asmatu.
• Zelan demontre esistitu ahal da “artean gazte eta berde ginela” inoiz entzun/irakurri ez duen itzultzailerik?
• Herri berean eta ipuina gertatu eta hilabete batzuetara, badakizue zer gertatu zen? Ba, Udalaren Komunikazio Arduradun lanpostua sortu zutela. Eta badakizue zer? Bada, lanpostu horretarako ez dela beharrezkoa euskara jakitea. Batere ez: Hizkuntz Eskakizuna = 0. Onse cosas para ver hemos nasido.
  

Azken oharra: Ipuin honetako leku eta pertsonaiak fikziozkoak dira eta pertsona, herri edo alderdiren batekin antzekotasunik aurkitu baduzue, ez da kasualitatea; halaber, jakin behar duzue gaizki pentsatuz gero, aukera handiak dituzuela asmatzeko. Ohartuta zaudete; alla kuidaus.