Euskaldunon umorea
Galtzen ari gara. Umorea esan nahi dut. Oso serioak gara eta egiten ditugun gauzak ere oso serioak dira. Aberriaren patua jokoan dugu egunero, momentu historikoz betetako garaietan bizi gara. Nago, orain dela ez oso gutxi (*) ez zitzaiola horrenbeste begiratzen gure betebehar historikoari edota zuzentasun politikoari eta hiztegirik salduenean (ia bakarrean, egia esan) ere topa genitzakeen euskaldunen umorearen (eta batzuen malaletxearen) adibide ederrak. Ondokoak “Hiztegia-80”-koak dira:
Zirri: 1 acción de palpar las curvas femeninas, más o menos disimuladamente con el consentimiento tácito de su dueña. 2 empujones cariñosos que se dan los jovenes de ambos sexos.
Euskaltzaindi: Academia de la Lengua Vasca; nombre de evidente incorrección gramatical inventado, a raíz de su fundación, por los puristas, con la oposición de don R.M. Azkue, a fin de evitar el erderismo (!?) Euskal Akademia , y que por conservadurismo, no del todo explicado, se mantiene en la actualidad como denominación de la institución del país llamada a velar por la pureza del idioma.
Euskaltzaingo : nombre propuesto por Azkue para denominar a la corporación académica de la lengua vasca, y que por la presión de los aranistas, deseosos de formar más nombres en –di para justificar así el Euzkadi del “maestro”, no fue aceptado en votación, triunfando, para vergüenza de la propia academia, el término incorrecto Euskaltzaindi .
Ertzain: miembro del servicio de orden del PNV. 2 vide hertzain .
Hertzain : guardia, miembro de la policía autonoma vasca.
Euskeranto : vide euskara batu: mote despectivo
Euzkadiano: ciudadano de Euzkadi; nombre que se daban a sí mismos los miembros de cierto partido político.
Ez didazue esango ez dela mundiala “cierto partido político” hori. Non aurki dezakezue oraingo hiztegi serioetan halakorik? Ez ezazue galdu aukera, “Hiztegia 80”-ren ale bat eskura baduzue, euzkadillero, euzkadi, euskadi, euzkeldun-zar eta beste hainbat hitzen gaineko esanak irakurtzeko. Gozatu egingo duzue.
Enfin, geroago etorri ziren HIZTEGIA 2000, HIZTEGIA 3000, ELHUYAR, HIZTEGIA.NET, OEH... hobeak, potoloagoak; serioagoak, hitz batean. Baina ez ziren izango hain graziosoak, ez horixe.
(*) 1980 ez da oso aspaldi nire denboraren pertzepzio partikularrean...
Iruzkinak
Patxi 2006-01-09 14:44 #1
<p>Ezta nerean ere. ><br />Ziur nago aleren bat badagoela nere etxean, frexko askoa. Ea aurkitzen dedan. ><br />Mezu elegantea, bai horixe!</p>
Ricardo Gómez 2006-01-09 17:11 #2
<p>Oso ona, Jozulin. Eta Hiztegia 80 baino are "hobeagoa" izan zen Euskal hiztegi modernoa (1977), aurreko bertsioa alegia. ><br />Konparatu aberri sarrera bietan: ><br /> ABERRI: patria; neologismo aranista de evidente incorrección, promocionado por la campaña política del P.N.V. y secundado por otros partidos, por lo que su empleo, al menos a nivel de propaganda política, es general; su composición recuerda a la alemana Vaterland , si bien la significación de aba como “aita” resulta totalmente inverosímil; en el siglo XVI y XVII “patria” se decía en vasco simplemente herri , y autores del XVII y XVIII, con la misma acepción, han empleado sorterri ( EHM ) ><br /> Aberri: patria; neologismo aranista de evidente incorrección, promocionado por la campaña política del P.N.V. y secundado por otros partidos, por lo que su empleo es general; en el siglo XVI y XVII “patria” se decía en vasco simplemente herri , y autores del XVII y XVIII, con la misma acepción, han empleado sorterri ( H80 ) ><br />Bide batez, ohar bedi 1980koan "al menos a nivel de propaganda política" desagertu dela, besteak beste. Garaiak pixkat aldatu zirelako seinale, ezta?</p>
patxi lurra 2006-01-09 20:36 #3
<p>Neuri, ordea, hiztegirik hoberena alde handiz (baita fidagarriena be) "Zorotariko Euskal Hiztegia" begitantzen jat, Joxean Sagastizabal-ek bere gain hartutakoa. ><br />Politikaz gabilzala, holako berbak dagoz maisuki azalduta: ><br />*Abertxalé*: Herriaren independentziaren aldekoen etxe dotorea. ><br /><em>Avertzale</em>: Voyeur. ><br /><em>Ayertzale</em>: Atzo EH sutsuki maite zuena. ><br /><em>Automomia</em>: Antzinako Egiptoko hildakoen antolakuntza politikoa. ><br /><em>Zailburu</em>: Administrazioan, Matematikaren Garapenerako Ikarkuntzen Gaurkotze Pitagorikoaren Bermatze Iraunkorraren Sendotzea-z arduratzen dena.</p>
gorka 2006-01-09 23:35 #4
<p>Bilboko udalak ere bere hiztegitxoa atera du eta honakoa topatu dut "Eraikuntza" hitzean: ><br />Eraikuntza:iz. 1. Eraikitzeko artea eta teknika. Arkitekturaren barnean eraikuntza da (patatin patatan...) 2. Eraikina, eraikitzearen ondorioa. 3. MAT. Konpasez eta erregelaz (patatin patatan...) 4. Politika, Eraikuntza nazionala, adib. Guggenheim Museoa</p>
aritz 2006-01-24 22:44 #5
<p>Jozulin. Mezu mundiala. Euskalerria Irratian blogen inguruan tartetxeo bat dugu eta aipatu egin dut. ><br />Lastima erantzunak lehenago ikusi ez izana, mezuaren maila berekoak baitira!</p>
Utzi iruzkina: