Noam Chomsky: gramatikaren teoria eta hizkuntzaren filosofia.

https://addi.ehu.es/handle/10810/46427

This is a survey paper on so me of the relevant themes of Chomsky's línguistícs and philosophy of language. We provide some basic biographical information and a discussion of some of the most important aspects of his contribution to the theory of grammar. Chomsky's research program in the theory of grammar, started 50 years ago with the publication of Syntactic Structures (1957), and can be said to have revolutionized línguistic inquiry, at the same time that it launched what is today called the "cognitíve revolution" in the study of mind. We present in a succínct manner some basic concepts of Chomsky's theorizing, including the idea of a specíalized mental organ for the acquisitíon of language (Universal Grammar), the choice of I-Ianguage as the relevant target of theoretical research, and the formal elaboration of an explicit, generative theory of grammar. We also ofter a perspective on the way Chomsky's línguistícs conflicts with so me classical views in the philosophy of language concerning the mind/body problem, intentíonalíty or the evolution of language. Finally, we present a brief outline of his recent Minimalist Program, which focuses on the nature of the design features of language.

Ikusmira artikulu honetan Chomskyk hizkuntzalaritzari eta zientzia kognitiboei egindako ekarpen zabalaren zenbait alderdi aurkeztu ditugu. 50eko hamarkadan argitaratutako Egitura Sintaktikoak (Chomsky 1957) lanetik gaurdaino, Chomskyren ekarriak gramatikaren inguruko ikerketa irauli egin du. Bere lanaren eraginez, egungo hizkuntzalari askoren ikerketa gai nagusia hizkuntza ahalmena deitzen duguna da: hizkuntza ezagutzari berariaz loturiko gogamenaren organo bat, hizkuntzaren jabetze prozesua gidatzen duena, eta hizkuntzaren erabileran inplikatua dagoena. Hizkuntza teoriaren xede nagusia ahalmen honen hasierako egoera zehaztea da, eta haurrak jabetze prozesuan eskura dituen hizkuntza datuen eraginez nola aldatzen den ulertzea. Hizkuntza ahalmenaren hasierako egoerari Chomskyk Gramatika Uni-bertsala deitzen dio. 80ko hamarkadako Printzipio eta Parametroen teoriatik datorkigun ikuspegiaren arabera, hasierako egoera hori hizkuntza guztiek jarraitzen dituzten printzipio aldagaitzez eta parametro multzo mugatu batez osatua dago. Parametroak hizkuntzen arteko desberdintasunak esplikatzen dituzten aukera puntu mugatuak dira, ingurune linguistikoaren eraginez zehazten direnak. Hizkuntzaren jabekuntza parametro horien zehaztapenean datza. Hizkuntza teoriak honenbestez bi egiteko nagusi ditu: lehena, hiztunek eskuraturiko gramatiken deskripzio egoki bat ematea da; bigarrena, ezagutza hori nola eskuratu den esplikatzea. Gramatikaren teoriari ezartzen zaion bigarren baldintza honi, Chomskyren hizkuntzalaritzaren alderdi esanguratsuena osatzen duena, azalpen egokitasuna deitzen zaio. Azalpen egokitasunak Gramatika Unibertsalaren teoria xehe bat eskatzen du: zehazkiago, hasierako egoera osatzen duten printzipio eta parametroen formulazio esplizitu edo generatibo bat. Chomskyk eskakizun honi emandako erantzuna gramatika sortzailea da, hizkuntzaren diseinu ezaugarriak jaso eta ikertzeko bidea ematen duen teoria formala.

Chomskyk jabekuntzaren alorrean egiten duen galdera (nola eskuratzen duen gizabanakoak hitz egiten duen hizkuntza) espeziearen bilakaeraren eremuan ere pausatzen du. Nola liteke gizakiok bakarrik hitz egiteko gai izatea? Nola sortu da berezitasun hori espeziearen bilakaeran? Chomskyren ikuspegia aldendu egiten da giza hizkuntzaren sorreran komunikazio zeregina eragile nagusi gisa proposatzen duten ereduetarik, antzeko aprioriak baztertuko lituzkeen ikerbide zuhurrago baten fabore-tan.

Azken hamarkadan, Chomskyren ikerketa hizkuntzaren diseinu ezaugarrien izaeran sakontzera zuzendu da, berak programa minimalista deitu duenaren bidetik. Programa honek galdetu egiten du zenbateraino (terminologia tradizional bat erabiliaz) «hotsa» eta «esanahia» lotzen dituen sistema konputazionala optimizazio baldintzen mendean dagoen. Bestela esateko, zenbateraino den hizkuntza-gaitasuna «perfektua» (ikuspegi konputazional batetik), haren emaitzak baliatzen dituzten esanahi eta produkzio/pertzepzio sistemak uztartzeko orduan. Chomskyren ikerketa programak hautu jakin batzuk egiten ditu gogamenaren teoriaren alorrean eta zientzia kognitiboen baitan.

Chomskyk uste osoa dauka hizkuntzalaritzak berariazko ekarpena egin dezakeela bi eremu horietan, baldin eta zientzia «gogorretan» ohikoak diren azterbideak jorratu eta joera filosofiko zenbaitetan hizkuntzarekiko eta, oro har, gogamenaren azterketarekiko, aurkitzen den estaliko dualismoa (gogo-gorputz dualismoa) baztertzen bada. Hein berean, Chomskyren hizkuntzalaritza aldendu egiten da gizarte-zientzietan ohikoak diren aztergaietatik: hizkuntza teoriaren jomuga ez da E-hizkuntza (behagarriak diren hizkuntza ekoizpenak, nolabait esateko), baizik eta I-hizkuntza, espezieak berezkoa duen eta gizabanakoetan gauzatu egiten den hizkuntza gaitasuna. Honek ondorio garrantzitsuak ditu hizkuntza teoriaren eta hizkuntzaren filosofiaren muinean diren hainbat auzitarako, hala nola intentzionalitatea.