Tuterako auzo juduak

 Herri juduen exodoak, duela, 2.000 urte, munduan zehar barreiatu zituen. Multzo bat Penintsulara etorri zen. Lurranlde eta erresuma askotan gelditu ziren bizitzen: Andaluzia,, Katalunia, Aragoi, Nafarroa, Araba, Gaztela, Galizia. Nafarroa, Tutera nabarmendu zen, bere kokapena geografikoari esker, baina baita beste erresuma batsukiko hurbiltasunari eta lehengo unetik itzal handiko pertsona eta familiak bertan bizitzen hasi izanari esker ere.
Tuterako judutegia garrantzi handikoa izan zen, hala sendi kopuruagatik nola kultura, finantza eta politika arloetan erdietsi zuten ahalmenagatik Frantziako hegoaldera aldatu ziren, baina haietatik askok kristau bataioa hartzea erabaki zuen.