JOSU LARRINAGA TESIA TTAKUN ETA SCRATCH, EUSKAL POP MUSIKAREN HOTSAK (2014)

http://www.euskara.euskadi.eus/appcont/tesisDoctoral/PDFak/Josu_Larrinaga_TESIA.pdf

Hizkuntz kosmiko minorizatuetan idazteaz berba bi

Gaur egun euskal pop musika ondarea bilakatu da, zaindubeharrekoa: ondare materiala, oso txarto zaindua, hori bai, eta ondareinmateriala ere bada: euskal pop musika entzun, gozatu eta maitatuizan (eta izango) duen jendearen gogoetan gordeta, eta egunerohauek kolektiboki, sozialki partekatzen dituzten gogeta-zurrunbiloetanberriz ere soziala bilakatua. Eta kantari edo musikari batzuek,profesionalak, zaletuak edo dena delakoak, berriro publikoki jo edokantatzean, ondare betikotu berriztatua bilakatzen dena. Hori damusikaren boterea, baina horregatik ere inportante da ondare horiondo zaindua eta ezagutaratua izatea, ahalik eta aniztasun handiengordetze eta birsortze aldera. Euskal pop musika deitu ahal zaio, benetan, objektu labankor etalauso horri? Auskalo! Hemen ez dugu ziurtasunik saltzen. 1960kohamarkadan AEBetan beltzen soul music, rockandroll-aren jarreraketa soinu berriak eta bere tradizioan kokatzen zen zurien countrymusic nahastuz irekiera sinbolikoa praktikatu zuen Gram Parsons-ekcosmic American music egiten zuela esan zuen. Ba, hor dago bestedefinizio eder bat, 1960ko hamarkadatik aurrera Euskal Herrian sortuden musika molderako: nazioartean zabaltzen denetatik edan, euskaltradiziotik bezainbeste; euskal jendearentzat eta munduan zehargustoko duen edonorentzat eskainia: Basque cosmic music.Nolanahi ere, kontu honi arreta jartzen diogunok pentsatzen dugufenomeno honek gure historia hurbila kontatzeko, azaltzeko etaulertzeko balio dezakeela, beste horrenbeste fenomenok etagertaerak bezala, eta, azken finean, gaur egun, hemen aztergaidugun aroaren inguruko kontakizuna egin behar dela aldarrikatzendenean –nork berea eraiki eta, kasu askotan, ezarri nahi duela-, zilegiizan beharko litzateke honako kontu azaleko eta txikiei erreparatzendiegun kaskarinok gure bertsioa eskaintzea, ez soilik honenbeste sufrikario eta minen artean ondo pasatzeko eta kulturaberria sortzeko ahalegin zintzo eta apalak egon direlako, fenomenohonetan inplikatuta egon direnek ere mina eta nekea ezagutudutelako baizik; azken finean, sortu den musika berria eta ez horrenberria gizarte honen eboluzioaren emaitza delako, horregatik erekontatu behar da hau, eta ez bakarrik hau.Baina euskal musika kosmikoaz ikertu eta idazten baldin badugu, nolazehaztu euskal adjektibo horrek esan nahi duena. Testuan zeharmurgiltzen denak topatuko du zehaztapenen bat baina euskaraz eginden musikaz –nahiz eta batzuetan instrumentala izan, nahiz etabatzuetan beste hizkuntzetan kantatua izan!- jardun dugula aurreratudezakegu hemen, eta baieztatu ahal dugu ere langintza hori errazagoeduki dugula ikerketa bera eta emaitza den testua idatzia euskarazegin dugulako, hizkuntza kosmiko minorizatuan, alegia.Hizkuntza guztiak kosmosean daude eta denon eskuragarri –teorikokibehintzat- baina hizkuntza batzuk prozesu historiko espezifikoetanminorizatze egoera batean jausi dira, arrazoi aski korapilatsuengatik.Baina beste prozesu aski konplikatuetan ere minorizatze egoera horribuelta eman ahal zaio; euskarari halako zerbait gertatu zaioladefendatzen dugu tesi honetan, eta musika popularrak bere aletxoajarri duela prozesu horretan: horregatik aztertu eta kontatu dugu hauhizkuntza kosmiko minorizatuan,... testu hau doktore-tesia da, ezautobiografia, baina irakurtzen duenak ulertuko du orain esaten arigaren hitz-korapilo hau, beraz, horrela lagako dugu kontua. On egin,irakurle hori!Josu Larrinaga, 2017