Bertsoaren festa

Abenduak 13 aspalditik seinalatua nuen gorriz nire egutegian. Bertso finala zen egun horretan Barakaldoko Bizkaia arena pabiloian. Lau urteko esperoaren ondoren bazetorren berriz ere  bertso olatua ezkerraldera. Eta egiari zor, Santa Luzia egunak ederki luzitu zuen.

Goizeko 8:30tan genuen hitzordua autobusean hurbiltzeko BEC-a. Goizean, igande goiza zenez, erresaka aurpegiak ez ziren falta. Batzuk urduri, besteak pronostikoak egiten, despistaturen bat edo beste korrika autobusa ez galtzeko, gehienak korroan nebera eta motxilen inguruan. Autobusean batzuk lo eta beste gehienok jada bertso giroan sartzen, motorra berotzen. Iritsi gara, sekulako ilara luzea dago aretoan sartzeko baina  zirrikitu bat aurkitu dugu hainbeste ez itxaroteko. Toki egokiaren bila denak, hemen ez gara sartzen, han lepoa okertu behar da oholtza ikusteko eta azkenean eseri gara. Hainbeste buelta eta gero, tokirik okerrenetarikoenean gaude. Urduritasunak komunetik behera deskargatu eta badatoz bertsolariak Alaitz Rekondoren atzetik. Eguneko lehen momentu hunkigarriak. Denak zutik. Guk txalo, beraiek txalo.

Agurrek egin dute bere bidea. Andoni egunkariako auzipetuez akordatu da lehen txalo eztanda. Zortziko handian hasi dira. Maialen hasieratik hasi txapelaren zimenduak jartzen (orduko berun aleak dira oraingo sasien hazia). Lehenengo zalantza Ametsek poto egin du ala ez du egin, baikara eta bagara, poto da edo ez da, herriaren deliberoa ezezkoa da. Ametsek seguru eta kontziente kantatu ditu bi aditzak, badaki zertan dabilen. Ondoren zortziko txikian lehertzen hasi da saioa. Unai eta Sustrairen zortziko txikia jeniala izan da. Informatibo batean sentitu naiz aurrerapen, notizi, titular eta guzti. Ez dakit patuak elkartzen dituen beti bi bertsolari hauek zortziko txikiak baina azken hiru finaletan ofizio bikainak utzi dituzte gure memoriarako. Belodromoko azken finalean argia joan zitzaien eta orduan izan zen Iturriagaren koitus interruptusarena eta orain lau urte langilea eta nagusia kotxean zihoazenekoa ere ederra izan zen. Orain ere asmatu dute, ez nuen gutxiago espero.  Puntua emanda denak ere txukun, erantzun bat edo beste ondo txalotua izan baldin bada ere ( Maialen bere saltsan Patxi, Juan Jose eta Juankarrekin). Goizeko ofiziotako lana seiko motzean bukatu dute. Hemen ere Amets eta Maialen oso goitik kantatzen. Bertsoak hasi eta buka ondo josiak eta landuak. Memorian gordetzeko esaldi antologikoak (lehen bi ta huts bion kalte, orain bat ta bat enpate, mundua ere logika hontan hobe lijoake Maialenek edo ibilia naiz elizan ardo minduen kalizan Ametsek). Kartzelako garaia da. Gaia ondokoa: Kazetaria zara. Badakizu idazten ari zaren artikulua azken artikulua dela. Ametsek muga urtu du, Andonik Euskal Herria burujabetu gaitu eta Unai eta Aitor Mendiluze Aminetu sahararrari keinu egin diote. Bukatu da goizeko saioa Sarriegiren agurra entzun ( batzuk ez dute errespeturik ere eduki aulkian bi segundu itxaroteko ere). On dagizuela!

Bazkalorduan saioaren komentarioak ogitartekoari eginiko hortzakaden artean. Amets eta Maialen ondo ari direla, saioa ondo doala, Andoni agian bere nibela baino bajuxeago dabilela. Hala ere zapore ona utzi digu saioak (eta bazkariak). Komunetik berriz ere buelta eta tokiak berreskuratzera. Zura entzun, kasu handiegirik egin gabe. Telefonoz esan digute telebistak esan duela Ametsek poto egin duela, eztabaidatzen berriz ere eta delibero bera eduki dugu, ez da izan poto. Zurak bukatu du. Badatoz berriz ere bertsolariak, oraingo honetan, Zuriñe Iarrituren atzetik . Agurretan nabari da dena emango dutela arratsaldean ere. Ametsek taula gainean sartu berri den Zuriñek barruan daraman haurrari ongietorria eman dio. Hamarreko txikian egin beharko dute orain. Ametsek eta Maialenek saio polita egin dute biek batera (platera sukaldera ez da oinez joaten).  Jonek ere bere zertzeladak utzi ditu (malkoa da kezkatzen nauen ur bakarra). Puntuka jarraitu dute. Jon eta Unairen artean dagoen konplizitatea nabarian geratu da eta Aitor Sarriegik bere ametsetako bat bete du: Egañarekin txapelketa batean kantatzea. Bizi-bizi joan da. Aitor Mendiluzek poto ikaragarria egin du. (bat edo bi Ametsek eta segidan bat edo bi Aitorrek). Gaia emanda oso gai serioak izan dira gehienak ( karrera egiten ari diren bi haur kantzerdunen medikuarena, autobusean beti hutsik joaten den aulkiarena, markak kendu ezinik dutxa azpian dagoenarena…). Andonik zergatik den txapeldun handi bat erakutsi du ariketa honetan, bere alabak zuhaitzaren alboan opariak jartzen ari den aitaren paperean (EREan daude Olentzeroren enpresan). Maialenek bikain jardun du eta Ametsek beste horrenbeste. Pena Jonek bere ariketa gustukoenean ez borobildu izana. Bukatu da denek batera egingo duten saioa, hemendik aurrera bik bakarrik egingo dute aurrera. Pronostikoetan Maialen eta Amets. Zuriñeren ahoan Amets eta Maialen, orden alfabetikoan. Hunkigarria Maialen, Amets eta Andonik emaniko besarkada. Belaunaldi erreleboa gauzatu da.

Buruz burukoan zaila bazen ere, berriz koxka bat igo dute mailaz. Seiko motzean saio antologikoa egin dute biek ala biek(berak ere ezetz esan beharrik ez dezala izan Ametsek ispiluari gezurra zuk zeuk esaten diozu Maialenek). Kilate askotako bertsoaldia. Zortziko txikian ere egoki jardun dira. Amets kartzelara doa eta Maialen beste sei bertsolarien atzean geldirik egon ezinik. Bederatzi puntukorako hitza: Sua. BEC lehertu du bi harriekin txinparta aterata. Orain hiru bertso bis a bisa edukitzeko biluzteko esan dion funtzionarioaren aurrean. Oso bertso emozionalak izan dira. Badator Amets eta entzun du hitza. Arrazoi duzu Amets guztiok gabiltza bertsolaritzaren suaren bueltan dantzan. Berriz ere hurrengo hiru bertsoak oso onak eta karga emozional handikoak. Bukatu da. Soilik irabazlea jakitea falta da. Badator Saroi Jauregi. 2009ko Euskal Herriko bertsolari txapelketa nagusiko txapelduna… Maialen Lujanbio. Eromena, estasi kolektiboa, orgasmo bateratua. Denak zutik txapeldunari ohore eginez.

Ametsek bigarren bukatu du jakina. Ondoren Jon, Andoni,Unai, Sustrai, Mendiluze eta Sarriegi geratu dira hurrenez hurren. Bakoitzak bere saria jaso du eta bere agurra kantatu du. Andonirena ikaragarri emozionantea izan da (behien aulkiak aipatzetik behian aulkiak jartzera). Publikoa entregatuta Andoni, Andoni, Andoni. Merezitako errekonozimendua. Erreleboaren makila pasatu du.

Txapela janztera dator ondoren Joxe Agirre. Honek ere merezitakoa. Hainbeste urte bertsotan jardun eta oraindik ere hor dabil plazaz plaza bera baino 50 urte gazteagoekin kantatzen. Lau bertso hunkigarri bota ditu, bai ondo jarri dut lau. Eta ondoren txapeldunaren agurra:

Gogoratzen naiz lehengo amonen

Zapi gaineko gobaraz

Gogoratzen naiz lehengo amonaz

Gaurko amaz ta alabaz

Joxei ta zuei mila zorion

Miresmenaren zirraraz

Ta amaituko dut txapel zati bat

Zuek guztiontzat lagaz

Gure bidea ez da errexa

Bete juizioz, legez, trabaz

Euskal Herriko lau ertzetara

Itzuliko gera gabaz

Eta hemen bildu dan indarraz

Grinaz eta poz taupadaz

Herri hau sortzen segi dezagun

Euskaratik ta euskaraz

Txalo zaparrada. Bukatu da, bukatu da, bukatu da, se acabo. Autobusera bueltan komentarioak. Emozioak pixkanaka bere onera bueltatzen. Eta etxera buelta. Egun gogoangarri bat igarota. Ez dut sekula ahaztuko egun hau. Ez behintzat hurrengo lau urtean.