Santo Tomaseko feria, Santamasak

Abenduaren 21ean, Euskal Herriko hiri eta herri askotan ospatzen den baserritarren feria da. Donosti eta Bilbokoak entzutetsuenak badira ere, Arrasate, Azpeitia, Zaldibar eta Lekeitio bezalako herrietan ere ospatzen da. Gaur egun ezagutzen ditugun feriak jai bihurtu badira ere, hasierako ferietan, baserritarrek euren generoa saltzeko beharrak bultzatuta ospatzen ziren.

Festa honen jatorria XIX.mendean dago. Garai hartako Euskal Herrian kokatzen bagara, konturatuko gara baserritarren ehuneko handi batek, baserria alokatuta jarduten zirela egunerokoan eta lanean. Oso gutxi ziren haien baserriaren jabe zirenak. Aspaldiko ohiturak mantenduz, jabeari ordaintzeko eguna Azaroaren 11an ezartzen zen, San Martin egunean. Baserritarrak diru gabe zeudelarik, ordainketa eguna atzeratzea eskatzen zuten Santo Tomas egunera arte.

Abenduaren 21a heltzen zenean, baserritarrak herrira edo hirira jaisten ziren dirua ordaintzera eta bide batez, euren produktuak salmentan paratzera: barazkiak zein animaliak.