Done Jon Bataiatzailea

Paraguayn herriyek ez dira txikerrak, edo bai, baina momentuz nik ezetu dodazanak handixkoak direz. Done Jon herriyek, esaterako, 32.000 lagun dekoz eta benetan, giroaren aldetik, ez dauko zer kendurik Aizarnari, Dimeri, edota Alonsotegiri... Irauregi beste upel bateko txakoline da. Jendeak alkar agurtzen dau une oro, lasai-lasai egoten da ataurrean egonean edo euren termo eta uampagaz matea hartzen... Lozorroan lirudike egun osoan.

Herriyaren oinplanoa karratue da. Hau da, kaliek alkar angelu zuzenean mozten deure eta kale guztiyek zuzenak direz. Kalion artean sortzen dan espazioari “Cuadra” deitzen dotsie, eta zelan danak neurri berekoak direzan, distantziak neurtzeko puntu batetik bestera berau da maizenik erabilten dauren unitatie. Holan patxada ederraz esaten dautsue leku bat bost “cuadra”ra dagoala, ala “cuadra” eta erdi geroago topako dozule ez daki zer. Etxe guztiyek patioa deukie eta bertan zuhaitz bat edo beste. Mangondoak oso ohikoak dira, eta bai etxe barruen zein kanpuen ikus daitekez. Era berean Eroskin hamabost edo hogei eurotan saltzen diran orkidiek bere bererik sortzen direz eta edonon ikus daitekez.

Beste gauza bitxi bat da zenbat denda dagoan bertan. Edonon topa daiteke etxe baten ondoan holango gelatxo bat zeozer saltzeko erabilten dana. Bertan egon nentzen denboran gehienetan hutsik ikusi nauzen, baina goizeko zortziretan zabalik egoten zirien, eta gaueko bederatziyak arte ez aurien zarratzen.

Leku guztiyetara jendea kotxez edo motorraz mugitan zan, eta orokorrean nahiko abiada motelean.

San Juan herriyan kaleetan zehar

hiri erraldoien gisan

motor ganean kotxe barruen

danak polito ebizan

joan-etorria egun osoan

atsedenik bakoa zan.

Neska ta agure, nerabe polit

zein gizonezko itsusi

motor gainean segurtasuna

ez ei dauala merezi

lau egunetan hiru kaskodun

baino ez nauzen ikusi.

Motor batean hiru pertsona

eta kaskorik bat bere ez

baina arinauko hiru artean

bat berezia zan berez

isocarroan ebilan eta

hala be segurtasunez.

Ama ta alaba motor ganean

ebizan modu ohikoan

hirugarrena be normala zan

ume bat bien artekoan

bost urtekoa erdian eta

hirurak lasai askoan.

Paketeak ta zorroak bere

ebizen bere aukeran

ur beroagaz termoa bere

sarri euken eskueran

batzuek esku bat motorrean

eta bestea materan.

Nola esaten da “isocarro” euskeraz? Isogurdi? Bardingurdi? Ez dakit. Bost urte neukon arte maiz ikusten nauzen, ondoren behin edo behin, eta hona ailegatu nazanetik sarriago.