Bilatu

BEDATSEA, ETA IRUÑEKO BESTETAKO GEROAGO ETA GUTTIAGO, BERAZ

Post tenebras spero lucem

Aimenge eta etxeko neskak zoriontsu bizi gara, dohatsu elkarrekin.    Nik haur eskola batean egiten dut lan eta mutil bakarra naiz: xarmanteko neskaz inguraturik naiz. Bada apirila eta  hasirik dira lankideak arropa batzuien eraunzterat, gabe erdeiterat; badakit asteak haratago eta arropa aunitzez guttiago; izanez ere, enpresak oihalik ez eta izigarriko beroa egiten du kanpoan, baratzean; haurrak halako itzalean atxikitzen ditugu, baita barneko freskuran ere.    Etxeko neskak urruxka dira, asko hondartzatan larrua jo eta jo, goiz eder larrua jo eta jo, gero hondar...

HERIO, BALBEA ETA ATSE-ATSEGALEAK

Post tenebras spero lucem

Maitariak ez nu harzara maiteko, ez ahal ! Maitaria hil egin zait. Orai artio, biharamunean ere behar ninduen maitatu. Hori guzia kito, hoberena kito, harekilako hoberana attu, ttutt.     Bera ari zen ene eskualduntzen, berak ibiltzen ninduen zirri eta mirri, hunkika nik gainezka ene barnetik jalitzerakoan, bera... berak... Aspaldion, bera !    Maiteago ukan banu ! * * * Lagun baten agur ekitaldian izan naiz. Funerariumaren areto batean izan da. Delako ekitaldia ateo izan da. Udaminean garenez, arropa gutti soinean, ezinbertze behar gutti, beltza, gutti eta llab...

JOKA ETA JOKA

Post tenebras spero lucem

Zer agitzen da nahi gabe luzaz larrutan ari izan gabe ? Ez dakit; eni ez zait agitu, orai artio ez. Neguan aantxu ez dut larrutan egiten, baina aro beroa hasi baikoz, noiznahi. Noiznahi, nahiz eta aspaldion mutil aunitz fidatu ez, nahiz eta mutil aunitzek uste ukan gero leporatu eginen diedala gaizki erabili izana. Eta ez.  * * * Ni bidaiant porrokatua naiz, udan oroz gainetik; harat joaiten naiz ene jokatzerat, bertatik jin naiz ene jokatzerat. Harat-hunat: segapotoan eskaerak ikusi, nahiago dudana hautsatu, klikatu eta harat zakutoa aldean. Noizbait, baina, eskaera gutti edo nik go...

OIHUXKAK

Post tenebras spero lucem

Goseak negoen ni orai lo dautzan honako bi neska hauen antsiz eta egarriz.     Aserik naiz orai. Asearazi egin nute. Eskertu egin diotet, irriño egin didate eta zerraldo ditut.     Hauxe zoriona ! * * * -Eskualdunok nulaz erraiten duzie Having fun at the beach ? -Gorian erraitan dieuzu Anre-ordokian onki ebli. * * *    Argi guttiko ostatu batean egiten dut lan, gaiaz beti eta sagarrak agerrean beti ere. Tongak eta bikiniaren kulot  llaburra baizik ez soinean. Beroaren mina eta samina !    Gaur lanik ez eta telebistan ikus...

ATSEGALE TA BERTZEÑO

Post tenebras spero lucem

Nola erran deitu hiztegian ikusi nuen atsegale elea. Kuadratu egin zitzaidan eta gogoaren baitan sartu. * * * Emaztearekin sekula santan ez atserik ez atsegalerik ere; Haroko lagun batek antzekoa derasa, baina gizonaz kestione: con él ni solaz ni solaz salaz, ná de ná, nanay de la China, ¡y es hombre! Ni orai hamar urte ohartu nintzen ezen eragiten ez banion kasu mikorik ez; eragiten banion egia da sekula santan ere ez zidala ezezkorik emaiten, baina eneganatu artio, a, zeinen zen denbora luzea iraganik ! Zera pentsatu nuen: Ez zioat eraginen; nahi badu, ji...

IRADOKIGARRI TTIPIÑOAK

Post tenebras spero lucem

Oldarraldi. Eskuararen aurkako oldarraldia. Nik haren antonimoa biltzen dut, ez baitakit zein den; oldarraldia erasoaldi baldin bada, haren antonimoa da... dena delakoa: nik dena delakoa biltzen dut, zer erranik ez, filmazioneetan, baita ixuri bero goxoa ere: berotarzuna, beraz, areago. * * * Katea eten ez dadintzat, castinga bada: jin diren neskak hogoi izan dira: higa behar genuen, hain xuxen tripañodun eta zelulitis pixkat zutenak. Hirur bilholli izan dira. Ene aldetiko oniritzia bildu dute xikokan ikusi ondoan. Gaineratekoei eskermila eta ahantzirik ez ditugu ukanen.   &n...

LLABUR-LLABURZKI

Post tenebras spero lucem

...tupustean, gerizapean, hirur neska topatu dut saldaz beterik musu-kolkoak. * * * Haien korpitzean hamekatxo xilo; ixtapean batto, bertatik ageri baita nafarrilarra: beronek du ixurarazi biga-bostetan intziri, intziri eta intziri. * * * -Milika lasail !... Milika iezazkidazue emeki-emeki !... Nafarrilarra !... Titiburuak !... Sar mihia uzkian !... Bertan sar hirurok !... Pitzi-patza nuzie !... Tumatxa, hi !... * * * Edderki jokaturik gitun, ezin hobeki xikokaturik: gainkatuenetarik gitun gu, xikokari iaio garen urdaxka hauek !... * * * Daigun eta daugin bizitzea nolako date ote ? ...

[Audioa] Euskadi Irratia: Zaldibiako eskola: Nola komunikatu haurren gurasoen erdiak euskararik ez dakienean?

Bertakotzea helburu

[AUDIOA] Azken bost urtean jaiotako haur zaldibiarren % 40 inguruk atzerritik etorritako gurasoak dituzte. Lardizabal eskolan oso barneratua dute arnasgune izateari eusteko eskolak funtsezko zeregina duela, eta ekimen aitzindaria jarri dute martxan UEMA eta HUHEZIko teknikariekin elkar hartuta. Helburua euskaraz ez dakitenekin komunikatzea eta kulturarteko harremanak sortzea da. Eider Amundarain Zaldibiako eskolako zuzendaria eta Garikoitz Goikoetxea UEMAko teknikaria izan ditugu "Faktoria"n ekimenaren berri ematen. Eskolak eta guraso elkarteak herenegun zabaldu zuten informazioa: ht...

Penintsularen beste puntan

sosiuz

Sekretu miragarri bat: almendrondoen adar eroriei, hilabete pasatu eta gero ere, ezti usain ordigarria darie. Petaloen artean sudurra sartu, arnasa sakon hartu eta... zorabio gozoa... Pego izeneko herrian batu genituen apurtutako adarrak, eta igo ginen garrofera edo algarroba zuhaitzetara, eta entzun genituen gaueko 9etan prozesioetako ensaioak tronpeta jasanezin batekin... Eta ikusi... Eta usaindu... Eta sentitu... Orain arteko bidaian, bereziki ederrak izan dira aspaldiko lagunekin eta lagun berriekin pasatutako momentu ahaztezinak, baita parke naturaletan igarotako egunak ...

Bost metafora kontzeptu baten bueltan

Garaigoikoa

Orain dela denboratxo bat arnasgune funtzionalei buruz aritu nintzen blog honetan bertan. Aurretik, gune hegemonikoak ere aipatu nituen (gune autozentratuak esamoldea ere aditu dut). Orain dela gutxi, Ekolingua jolasaren harira, dentsitate guneak izeneko esamoldea ere entzun dut. Eta, hori gutxi balitz, Patxi Baztarrikak, gauza berari deitzeko, D ereduko espazioak (D ereduko gizartea) esamoldea erabiltzen du. Laupabost “metafora” brikolaje berarako. Metaforak metafora, gure gerorako ezinbestekoak dira bost izen duten horiek. Eta hori da garrantzitsuena.

Zona euskaldunak, zona erdaldunak

Garaigoikoa

Oso ohituta gaude gurean zona euskaldunak eta zona erdaldunak bereizten. Oso ohituta, era berean, arnasguneak berba erabiltzen (zonalde erdaldunak orduan itoguneak?). Oso. Uema ere soziolinguistika geografikoa da (nik gurago soziolinguistika funtzionala, baina tira). Oso ohituta gaude mapetara. Mapek erakusten dituzten mugak errealitatera eramaten ere trebeak gara, trebeak garenez. Euskalkien mapatik hasita (esate baterako, Durangon edo Errenterian guztiek egiten dute euskalkiz? Gasteizen ez dago euskalkian egiten duenik? Edo Zallan edo Lizarran ez da euskarik egiten?) beste edozein mapara...

Pasilloetan galduta

Garaigoikoa

Originala Jakin aldizkarian argitaratua. Jaime Altunak ikerketa plazaratu du azken Hausnartu sarietan eta bigarren geratu da.Euskara pasilloetan galduta. Praktiken aldaketak eta hizkuntza mudantzak nerabezaroandu izenburua bere lanak. Nerabeek zer esaten duten euskarari buruz asko interesatzen zaidan gaia da. Izan ere, nerabeek ez dute gezurrik esaten (gezur sozialak, behinik behin). Nerabeek beste inork baino hobeto usaintzen dute jendartean nagusi diren joerak, jendartean nagusi diren lurrazpiko bidezidorrak. Jendartera moldatzea dute langintza potoloena nerabeek, nabarmenduz eta transgr...

Euskalgintzak (2)

Garaigoikoa

Originala Jakin aldizkarian argitaratua. Gurean sarritan hizkuntzaren aldeko mugimendu soziala euskalgintzaren kontzeptuaren aterkipean aztertu da. Behin baino gehiagotan hizkuntzaren aldeko mugimendu sozialaren sinonimotzat hartua izan da. Izan ere, euskalgintza gurean asko erabiltzen den berba da. Hala ere, inork gutxik hartu du termino hori zedarritzeko lanik. Mikel Zalbiderena da ezagutzen dudan definizio bakarra. Honelaxe definitzen du berak «berariazko euskalgintza»: Soziokulturalki autorregulatzeko eta belaunez belaun transmititzeko indar faltaz euskal etnokultura (hiz...

Ez-lekuak

Garaigoikoa

Originala Jakin aldizkarian argitaratua. Ez-leku dira gure mapen koordenatuetan kartografiatzen ditugun gune asko, ez-leku euskaraz aritzen garenontzako. Beste gune batzuk, ordea, arnasgune. Joshua Fishmanek asmatu zuen azken termino eta kontzeptu hori (physical breathing space originalean), eta Mikel Zalbidek gurera ekarri arnasgune bezala. Ordutik urte batzuk pasa dira eta berbak bere bidea egin du. Gaur egun, euskalgintzan edo euskal soziolinguistikaren esparruan oso berba erabilia da horixe. Nik ere erabili dut, askotxo aukeran (nire blogean 22 artikulutan agertzen da), baina berbare...

Arnasguneak Mikel Zalbideren arabera

Garaigoikoa

Bat aldizkariaren 95. aldizkaria arnasguneei buruzkoa izan da oro har. Mikel Zalbidek 2008an egin zuen txosten argitaragabe bateko aipua dakar Iñaki Iurrebasoren artikuluak. Handik kopiatu eta ekarri nahi izan dut: Zer da arnasgunea? (...)   Euskaraz nolabait esateko, demografia aldetik euskara “bere kabian” sentitzen den bilgunea, inork xaxatu gabe eta eraso gabe “etxeko jaun” sentitzen den eremua. Hori da, funtsaren funtsan, Fishman-en physical breathing space edo arnasgunea. Euskaldunak euskaldunekin euskal giro sendoan bizi diren lekuetan, gurasoen ...

Etorkizuneko sintesia

Garaigoikoa

Originala Jakin aldizkarian argitaratua. Mapa berriak tolestuta ei datoz oraingo garai nahasi hauetan. Eta, beraz, ematen du gaitzagoa dela etorkizuneko purrustak margotzea. Hala ere, ziurtasun txiki batzuk baditut pilatuta nire buruko ganbara pitzatuan. Ahaztu barik zalantzak ziurtasunak baino itzel handiagoak direla. Horregatik, galderekin hasiko naiz etorkizuneko sintesi hori harean egin nahian. Zergatik lortu zuen arrakasta Negu Gorriak taldeak? Zergatik dute arrakasta Anarik, edo Berri Txarrak bezalako taldeek? Euskaraz kantatzeagatik bakarrik ez dut uste. Zergatik izan zuen arrakasta ...

Lan mundua

Garaigoikoa

Patxi Saezek artikulu gogoangarria idatzi du: Euskararen elefantea. Hari 50 bat pertsonok eman genion erantzuna, hala edo hola. Nik neuk ere tartean. Hauxe ere idatzi nuen: Lana euskalduntzeko beharrean urte batzuk daramatzagu aholkularitza enpresa batzuek. Inertziak hartaratuta, zatitxo batean ari gara, bezeroak lortzeko ahaleginak norabidetuta. Baina, nire ustez, hausnarketa estrategikoa falta da: nork izan behar du lan mundua euskalduntzearen gidaritza? Aholkularitza enpresek? Euskalgintza antolatuak? Gobernuak? Patronalak? Langileek? Zer enpresa edo erakundek du lehentasuna? Enpres...

Euskara erdigunean jarrita: sinple bezain gaitz

Garaigoikoa

Patxi Saezek artikulu gogoangarria idatzi du: Euskararen elefantea. Hari 50 bat pertsonok eman genion erantzuna, hala edo hola. Nik neuk ere tartean. Hauxe da idatzi nuena: Zorriak Ez dakit Patxi Saezek artikuluan dioena hala den, ez dakit, baina gustatuko litzaidake jakitea. Elefantea zein dugu? Zeintzuk zorriak? Eta zeintzuk elefanteari buelta emateko egin beharrekoak? Izan ere, Patxik aipatutakoa ez dakit elefante nagusiena den, baina argi dago elefantea dela. Lanean ematen ditugun orduak aintzat hartuta, argi dago etorkizunean orain arte baino garrantzi gehiago eman behar diogula euskal...

Arantza

Garaigoikoa

Herri txiki euskaldunak (a.k.a. arnasguneak) biziarazteko mila modu egon daitezke. Eta horietako bat barnetegia izan daiteke. Adunan nik bizi izan nuen zer indarra eta bizia ematen dion barnetegiak herriari. Eta Arantzan ere hala dela ikusi izan dut bideo honetan.

Zelan bihurtu ikastetxe bat arnasgune?

Garaigoikoa

Galdera hori deblauki bota zidan lagun batek aurrekoan. Erantzuna mamurtu nuen, baina zaila da horri ganorazko erantzun koherente eta ulergarria ematea.   Saiatuko naiz, labur-labur. Lehenik, hezkuntza-komunitate osoa hartu behar da kontuan, eta horietako bakoitzarekin estrategiak eta ekimenak landu: ikasleekin, irakasleekin, zentroko langileekin, gurasoekin, eskolaz kanpoko ekintzekin eta abarrekin. Eta, ahal dela, eragile bakoitzarekin elkarlanean jardun estrategia eta ekimen horiek lantzeko (parte hartzearekin, hain zuzen ere).   Bigarrenik, ikastetxeak koherente jokatu behar d...